Η ΝΕΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΒΙΑΙΗΣ ΑΝΑΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ
ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Συζητάμε όλοι για κρίση, μνημόνια, δημοσιονομικά, δημόσια και ιδιωτικά χρέη, και από την άλλη δεχόμαστε υποσχέσεις για «ανάπτυξη», «έξοδο από την κρίση» και άλλα τέτοια καθησυχαστικά, αλλά θα πρέπει να δούμε τις υπάρχει στο βάθος πίσω από όλα αυτά εγχώριος και διεθνώς.
Όλα υποτίθεται ότι ξεκινάνε από τη λεγόμενη κρίση χρέους – δημοσίου κατά το «αφετηριακό ξέσπασμα» στην Ελλάδα – ιδιωτικού στις περισσότερες χώρες της δύσης, απέναντι στην αντιμετώπιση του οποίου εκπονούνται και εφαρμόζονται καταστροφικές κοινωνικά πολιτικές.
Η κυρίαρχη αφήγηση επικαλείται την παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία υποχρεώνει τη λήψη όλων αυτών των ολέθριων μνημονιακών μέτρων που είναι η αναγκαία θεραπεία για να βγούμε από αυτή. Παρά το γεγονός ότι η αφήγηση αυτή λειτούργησε καθησυχαστικά για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, σήμερα δεν είναι αρκετά πειστική λόγω και των – αναμενομένων άλλωστε – αντίθετων από τα διακηρυχθέντα αποτελεσμάτων.
Το σημαντικό ζήτημα που τίθεται για την αριστερά είναι αν πράγματι αυτό που ζούμε είναι μια παγκόσμια καπιταλιστική κρίση ή μια κρίση χρέους ή μια κρίση του ευρώ και της ευρωζώνης, όπως με παραλλαγές διατείνονται διάφορες αφηγήσεις από την πλευρά αυτή.
Για το αν υπάρχει οικονομική κρίση με «μαρξικά κριτήρια» (κρίση υπερσυσσώρευσης, πτωτική τάση του μέσου ποσοστού κέρδους), όπως τα περισσότερα ρεύματα στην αριστερά δέχονται,
θα πρέπει να λάβουμε ενδεικτικά υπόψη μας ορισμένα πρόσφατα πραγματολογικά δεδομένα;
1) Ως προς την «κρίση χρέους» – δημοσίου κατά το «αφετηριακό ξέσπασμα» στην Ελλάδα – ιδιωτικού στις περισσότερες χώρες της δύσης, η οποία αποτέλεσε τον πυροκροτητή των πρόσφατων εξελίξεων, για την αντιμετώπιση του οποίου εκπονούνται και εφαρμόζονται καταστροφικές κοινωνικά πολιτικές, σημειώνουμε ορισμένα σημαντικά στοιχεία, με επίκεντρο τη λεγόμενη ελληνική «κρίση χρέους» με δεδομένα του 2010.
Το υψηλότερο «δημόσιο» χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στον κόσμο είχε – και εξακολουθεί να έχει – η Ιαπωνία, ενώ η Ιρλανδία κατείχε την πρώτη θέση όσον αφορά το συνολικό – «δημόσιο» και ιδιωτικό – εξωτερικό χρέος, ένα δείκτη που είναι πολύ πιο ακριβής για την αποτύπωση του μεγέθους του χρέους (σύμφωνα με δημοσίευμα της ηλεκτρονικής έκδοσης του BBC – BBC Mobile).
Η Ελλάδα είχε το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στην ΕΕ, αλλά ως προς το συνολικό εξωτερικό χρέος – που περιλαμβάνει το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος που οφείλεται σε τράπεζες και άλλους φορείς στο εξωτερικό – ερχόταν τέταρτη στη σχετική κατάταξη.
Ειδικότερα, το ίδιο δημοσίευμα καταγράφει τα χρέη που είχαν δέκα χώρες με υψηλά επίπεδα δανεισμού – επτά που είναι μέλη της Ευρωζώνης (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία και Γαλλία), οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Βρετανία.
«Το δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας φθάνει στο 233% του ΑΕΠ, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του κατέχεται από ημεδαπούς, με συνέπεια να είναι μικρή η εξάρτησή της από τον εξωτερικό δανεισμό. Η Ελλάδα έχει δημόσιο χρέος ίσο με 166% του ΑΕΠ, η Ιταλία 121%, η Ιρλανδία 109%, η Πορτογαλία 106% και οι ΗΠΑ 101%, ενώ ποσοστό χαμηλότερο του 100% έχουν η Γαλλία (87%), η Γερμανία (83%) και η Ισπανία (67%).
Η Ιρλανδία έχει με διαφορά το μεγαλύτερο εξωτερικό χρέος, το οποίο φθάνει στο αστρονομικό 1.093% του ΑΕΠ, δηλαδή σχεδόν 12 φορές το ακαθάριστο εθνικό προϊόν της χώρας.
Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Βρετανία, με το χρέος του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε αλλοδαπούς πιστωτές – τράπεζες και άλλους φορείς- να φθάνει στο 436% του ΑΕΠ και στην τρίτη η Ισπανία με 284% του ΑΕΠ.
Αμέσως μετά έρχεται η Ελλάδα με 252% του ΑΕΠ και πολύ κοντά η Πορτογαλία με 251% του ΑΕΠ.
Υψηλό εξωτερικό χρέος έχουν και η Γαλλία (235% του ΑΕΠ) και η Γερμανία (176% του ΑΕΠ), γεγονός που υποδηλώνει υψηλό δανεισμό του ιδιωτικού τομέα τους. Η Ιταλία έχει εξωτερικό χρέος ίσο με το 163% του ΑΕΠ της, ενώ μικρότερο είναι το εξωτερικό χρέος των ΗΠΑ (101% του ΑΕΠ) και της Ιαπωνίας (50%).
Η Ιρλανδία προηγείται και στην κατάταξη των χωρών με το υψηλότερο κατά κεφαλήν εξωτερικό χρέος, καθώς οι Ιρλανδοί οφείλουν κατά μέσο όρο το ποσό των 390.969 ευρώ. Στη δεύτερη θέση ακολουθούν οι Βρετανοί με χρέος 117.580 ευρώ, οι Γάλλοι (66.508 ευρώ), οι Γερμανοί (50.659 ευρώ) και στη συνέχεια ακολουθούν οι Έλληνες με 38.073 ευρώ κατά κεφαλήν εξωτερικό χρέος. Το χαμηλότερο χρέος στο εξωτερικό έχουν οι Ιάπωνες με 15.934 ευρώ». (Πηγή: epikaira.gr)
Σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση του ζητήματος του χρέους είναι αν αυτό είναι εξωτερικό ή εσωτερικό – οφείλεται δηλαδή σε εγχώριους ή αλλοδαπούς πιστωτές καθώς και σε συνάφεια με αυτό και το νόμισμα στο οποίο αυτό οφείλεται. Οπωσδήποτε η δυνατότητα διαχείρισης του χρέους είναι δυσχερέστερη, όταν αυτό είναι εξωτερικό, όπως στην περίπτωσή μας αυτό έγινε σταδιακά από τα μέσα της δεκαετίας του ΄80, αλλά ολοκληρωτικά με την υιοθέτηση ως επίσημου νομίσματος του ευρώ. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο ως προς τη δυνατότητα εξυπηρέτησής του εξωτερικού χρέους, πρέπει να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο το κρατικό μέρος του, αλλά και το ιδιωτικό (το οφειλόμενο δηλαδή από φυσικά πρόσωπα και ιδιωτικές επιχειρήσεις). Ως προς το δεύτερο αυτό σκέλος, όπως διαπιστώνεται από τα παραπάνω στοιχεία, η Ελλάδα δεν βρισκόταν στη χειρότερη θέση, που καθιστούσε αναπόφευκτη την προσφυγή στο ΔΝΤ και τους μηχανισμούς που εγκαινιάστηκαν για πρώτη φορά με την επιβολή της λεγόμενης τρόικα και είχαν ως αποτέλεσμα την επιβολή των γνωστών μέτρων. Αφετέρου αποδεικνύεται μια ακόμη – πέραν των άλλων – αρνητική πτυχή της υιοθέτησης του ευρώ, ως επίσημου νομίσματος.
Το συμπέρασμα που προκύπτει – μαζί με τα γεγονότα που αποκαλύφθηκαν για το σχεδιασμό από πολύ πριν και τις συντονισμένες ενέργειες που τον έθεσαν σε εφαρμογή τη διαδικασία της διεθνούς επιτροπείας των δανειστών – είναι ότι πάρα πολλές άλλες χώρες βρίσκονταν ήδη σε δυσχερέστερη θέση, και δεν υπήχθησαν ή σε κάποιες περιπτώσεις αυτό έγινε πολύ αργότερα στην επιτροπεία.
Νομίζω, πως αν δεχθούμε ότι ούτε η κρίση του καπιταλισμού, με όποιο τρόπο κι αν αυτή γίνεται αντιληπτή, στοιχειοθετείται, ούτε η επιλεκτική κρίση χρέους, πρέπει να αναρωτηθούμε, τι είναι αυτό που πράγματι σήμερα συμβαίνει, παγκοσμίως, και ιδιαιτέρως στην Ελλάδα.
Στον πυρήνα του προβλήματος βρίσκεται το αδιέξοδο του μεταβατικού σταδίου του καπιταλισμού, του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Με την εκδήλωση της κρίσης κεφαλαιακής υπερσυσσώρευσης στις αρχές της δεκαετίας του ΄70, ξεκίνησε μια διαδικασία χρηματιστικοποίησης με διάφορους τρόπους την οποία διευκόλυνε ο νεοφιλελευθερισμός.
Συσσωρεύτηκε στη χρηματοπιστωτική σφαίρα τεράστιος όγκος κεφαλαίων που κινείται με μεγάλες ελευθερίες και ταχύτητα διεθνώς, ο οποίος δεν είναι δυνατόν να έχει πραγματικό αντίκρισμα (πλασματικό κεφάλαιο – παράγωγα χρηματοπιστωτικά προϊόντα) παρά τα αποκομιζόμενα τρέχοντος κέρδη, αφού ο συνολικός όγκος του βάσει υπολογισμών ανέρχεται σε 16 περίπου φορές του παγκόσμιου ΑΕΠ (2010). Όπως αναφέρει ο Γ. Τόλιος «…Το 2010, σύμφωνα με στοιχεία της «Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών» (BIS), η αξία όλων αυτών των «χάρτινων και άυλων αξιών» ανήλθε σε 1.032 τρις δολάρια, ενώ τον ίδιο χρόνο το παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν μόλις 62 τρις δολάρια…»
Το 2008 ξέσπασε η «χρηματοπιστωτική κρίση», που κλόνισε τα θεμέλια του συστήματος και ανέδειξε το ζήτημα της αδυναμίας πραγματοποίησης της χρηματικής αξίας του συσσωρευμένου στο χρηματοπιστωτικό τομέα κεφαλαίου. Η απάντηση των κυρίαρχων δυνάμεων της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας μέσω της πολιτικής εκπροσώπησης στο σύγχρονο κράτος έκτακτης ανάγκης, ήταν η άμετρη κρατική ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα και του τραπεζικού συστήματος, μετατρέποντας τις μη δυνάμενες να πραγματοποιηθούν απαιτήσεις του σε κρατικό χρέος που επιρρίφθηκε στην κοινωνία, ανακυκλώνοντας και μεγεθύνοντας το πρόβλημα. Οι επιβληθείσες άγριες πολιτικές λιτότητας συντελούν σε ένα φαύλο κύκλο, υπερχρέωσης της μεγάλης μάζας του πληθυσμού μέσω υπέρμετρης φορολόγησης και συρρίκνωσης του εισοδήματος με τη διαδικασία του αποπληθωρισμού, που απομυζά το κυκλοφορούν στην αγορά χρήμα διατηρώντας ανέπαφη την «αξία» του, και υποτιμώντας παράλληλα τη νομισματική αποτίμηση του υλικού πλούτου (νομισματικοποίηση).
Μέσα από την επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού έχει συντελεστεί μια άλλου τύπου σχέση μεταξύ πολιτικού συστήματος και των κυρίαρχων κύκλων του χρηματοπιστωτικού κυρίως κεφαλαίου, με το κράτος να επιτίθενται στους όρους ζωής του πληθυσμού, υπονομεύοντάς τους (βλ. την έννοια της βιοπολιτικής), ώστε να διατηρήσει ανέπαφες τις αξιώσεις του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και να επιτρέψει την υλική του πραγματοποίηση. Η υφαρπαγή του υλικού πλούτου, που αποτελεί στρατηγικό στόχο του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, συντελείται μέσω συντονισμένων ενεργειών εξωοικονομικής θεσμοποιημένης βίας που εμφανίζονται ως ασύνδετες μεταξύ τους οικονομικές λειτουργίες.
2) Στην κορυφή του βρίσκεται η αφρόκρεμα του μεγάλου κεφαλαίου. Για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί ο όγκος αυτός των κεφαλαίων πρέπει να αποκτήσει όλο και πιο στέρεα δικαιώματα στο φυσικό πλούτο της γης. Να πάρει στην κυριότητά του όλη την ακίνητη περιουσία που βρίσκεται είτε στο «δημόσιο» κρατικό έλεγχο, είτε διάσπαρτη στην κυριότητα των πολιτών. Όταν αυτό γίνει εφικτό και διαμορφώσει ένα άλλο κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο, τότε θα αποφασίσει να διαγράψει το μέρος εκείνο των χρηματοπιστωτικών μέσων που πλεονάζουν.
3) Ως προς την αφήγηση, τέλος, που αναφέρεται στην κρίση του ευρώ, στην εσφαλμένη «αρχιτεκτονική» του και απολήγει σε «πανευρωπαϊκές προτάσεις» για την αντιμετώπισή της, επισημαίνονται τα εξής. Η οικονομική και κοινωνική αποδιάρθρωση που συντελείται ασύμμετρα στον οικονομικό – γεωγραφικό χώρο της ευρωζώνης δεν αποτελεί κρίση, αλλά δομικό – λειτουργικό στοιχείο, συστατικό του νομίσματος αυτού και των κανόνων που συνοδεύουν την ύπαρξή του με στόχο την πλήρη αναδιάταξη σε κοινωνικό και εθνικό επίπεδο για τη βίαιη μετάβαση στο νέο υπόδειγμα του ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Η πρώτη φάση – αμιγώς οικονομική – οδήγησε τις πιο αδύναμες οικονομίες στην οικονομική υποβάθμιση, την απώλεια ανταγωνιστικότητας, την αποβιομηχάνιση και την παραγωγική αποσάρθρωση, παράλληλα με τη δημιουργία υψηλού κρατικού χρέους και εμπορικών ελλειμμάτων και την εμπέδωση της γερμανικής ηγεμονίας, ενώ η δεύτερη σε πλήρη κατάρρευση και πολιτικό – οικονομικά προγράμματα καταστροφής με στόχο τη λεηλασία. Σήμερα δε βιώνουμε τον καπιταλισμό της εκμετάλλευσης, αλλά τον καπιταλισμό της λεηλασίας, ένα μεταβατικό στάδιο που παραπέμπει σε ιστορικές εποχές, όπως αυτή της πρωταρχικής συσσώρευσης με τις περιφράξεις, με αναλογίες στις λειτουργίες της αποικιοκρατίας και της δουλοκτησίας του αμερικανικού νότου και μεταβατικές μορφές παράλληλες με αυτές που συντελέστηκαν στα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» προς τον άγριο καπιταλισμό στην ΕΣΣΔ και τις ανατολικές ευρωπαϊκές χώρες στη τέλη της δεκαετίας του 80 και στη συνέχεια.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΤΥΧΗ
Το 2010 επιβλήθηκε στη χώρα μας το νεοαποικιακό καθεστώς ελέγχου του διεθνούς χρηματοπιστωτικού πρωτίστως κεφαλαίου με προσχηματική αφετηρία και μοχλό το κρατικό – που βαφτίζεται «δημόσιο» – χρέος, διά της επιβολής του νέου θεσμού της λεγόμενης Τρόικα με την είσοδο του Δ.Ν.Τ. (Ε.Ε. – Ε.Κ.Τ. – Δ.Ν.Τ.) και τη «συνομολόγηση» «διακρατικών» δανειακών συμβάσεων και συνοδευτικών μνημονίων υποχρεωτικής πολιτικής όρων χρηματοδότησης, που εφαρμόζει με τον πιο βάναυσο τρόπο τις πολιτικές που περιγράφονται παραπάνω. Έτσι το υποτιθέμενο υψηλό κρατικό χρέος – που ειρήσθω εν παρωδώ, ενώ ανερχόταν σε 115% του Α.Ε.Π. στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2009, εκτινάχθηκε στο 175% το Νοέμβριο του 2013 – αποτέλεσε το άλλοθι για την εφαρμογή μιας άγριας πολιτικής «εσωτερικής υποτίμησης», τεράστιας μείωσης του Α.Ε.Π. και μεταφοράς του από ιδιωτική απαίτηση του διεθνούς τραπεζικού συστήματος με εφαρμογή του εσωτερικού δικαίου των ομολόγων σε διεθνή κρατική απαίτηση με επαχθείς όρους αγγλικού δικαίου και διεθνούς δικαιοδοσίας, με υπέγγυα εξασφάλιση, τη δημόσια, αλλά και εμμέσως την ιδιωτική κυρίως ακίνητη περιουσία.
Ιδιαίτερα στη χώρα μας το μεγαλύτερο μέρος της ακίνητης περιουσίας βρίσκεται διάσπαρτο στην κυριότητα της πλειονότητας των πολιτών. Και αυτό έχει επισημανθεί από καιρό ως «αμαρτωλή απόκλιση» στην «ανεπτυγμένη Ευρώπη». Αναζητείτο από καιρό λοιπόν η εξεύρεση μιας πολιτικής βίαιης συγκέντρωσης με τη νομιμοφανή αποστέρηση της ακίνητης περιουσίας από τα πολλά ιδιωτικά χέρια – είτε ως καταναλωτικό αγαθό που καλύπτει στεγαστικές ανάγκες, είτε ως μικροιδιοκτησία που αποκομίζει κάποια μικρή πρόσοδο – για να αξιοποιηθεί κεφαλαιακά.
Το κρατικό χρέος λοιπόν με τις «μνημονιακές πολιτικές» κοινωνικοποιείται επιβαλλόμενο στους ώμους των λαϊκών στρωμάτων, μέσω της υπέρμετρης φορολόγησης των λαϊκών εισοδημάτων, αλλά και της ακίνητης περιουσίας που δεν συναρτάται με την απόκτηση εισοδήματος, ώστε να καταστεί αδύνατη η πληρωμή τους και η συντήρηση των ακινήτων με αποτέλεσμα την κάθετη πτώση της αξίας τους και την κατάρρευση της κτηματαγοράς. Οι φόροι που επιβάλλονται στην ακίνητη περιουσία βασίζονται, είτε σε διογκωμένες πλασματικές «αντικειμενικές» αξίες, είτε αυθαίρετα (βλ. Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε. – Ε.Τ.Α.Α. και νέος σχεδιαζόμενος φόρος ακίνητης περιουσίας που τα μονιμοποιεί, όπως άλλωστε είχε εξαρχής επισημανθεί).
4) ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΑΝΑΓΓΕΛΘΕΙΣΑΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ
Φορολογία – Φορολογικές απαιτήσεις του κράτους
Η δυνατότητα του κράτους να εκπλειστηριάζει ακίνητη και να κατάσχει κινητή περιουσία είναι ήδη θεσμοθετημένη, μέσα από ένα νομοθετικό πλαίσιο που επιτρέπει την κατάσχεση κινητών αξιών (τραπεζικών λογαριασμών, ενοικίων, ακίνητης περιουσίας, συμπεριλαμβανομένης της Α΄ κατοικίας, ακόμη και συντάξεων άνω του ποσού των 1.000 ευρώ μηνιαίως).
Τι σχεδιάζεται: η δυνατότητα εκβιασμού του κράτους προς του πολίτες που αδυνατούν να πληρώσουν τους υπέρογκους δυσανάλογους φόρους που τους επέβαλε στα πλαίσια κοινωνικοποίησης και αποπληρωμής του χρέους από αυτούς, να ανταλλάσσουν τα ακίνητά τους όση και αξία να έχουν με τις φορολογικές οφειλές για να αποφύγουν τη φυλάκιση.
Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των φορολογουμένων προς το κράτος ανέρχονται σήμερα στο ποσόν των 65 δις ευρώ περίπου, ενώ η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί προσεχώς.
Βλέπετε και απόσπασμα από πρόσφατο δημοσίευμα σχετικά με τη δράση των φορολογικών αρχών απέναντι στους οφειλέτες: «Η κυβέρνηση έχει βάλει απροκάλυπτα «χέρι» σε 93.330 λογαριασμούς οφειλετών μέσω εφορίας από την αρχή του χρόνου, ενώ στο «σφυρί» βγαίνουν 56 σπίτια την ημέρα! Μόνο τον Οκτώβριο οι φορολογικές αρχές έβγαλαν σε πλειστηριασμό 1.553 κατοικίες και οικόπεδα και 14.197 ακίνητα συνολικά στο δεκάμηνο του έτους. Σε σχέση με το περσινό δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 οι πλειστηριασμοί ακινήτων σημειώνουν αύξηση κατά 26,3% αφού πέρυσι η εφορία έβγαλε σε δημοπρασία 11.240 ακίνητα συνολικά. «Έκρηξη» σημειώνουν και οι κατασχέσεις σε χέρια τρίτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα στους πρώτους δέκα μήνες του 2013 αυτές διπλασιάστηκαν φθάνοντας τις 11.883 τον Οκτώβριο από 5.592 τον Ιανουάριο. Πρώτη στις κατασχέσεις είναι η Δ.Ο.Υ Β΄ Ηρακλείου με 1.052 κατασχέσεις «εις χείρας τρίτων» τον Οκτώβριο και ακολουθούν η ΦΑΕΕ Πειραιά με 793, η Δ.Ο.Υ Κοζάνης με 592, η Δ.Ο.Υ. Καλαμάτας με 588, η Δ.Ο.Υ. Μεγάλων Επιχειρήσεων με 504 κ.ά. Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με τα στοιχεία, 81.583 νοικοκυριά και επιχειρήσεις είδαν την εφορία να απλώνει «χέρι» σε τραπεζικούς λογαριασμούς, μισθούς, ενοίκια και ταμεία επιχειρήσεων την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους. Την αντίστοιχη περυσινή περίοδο οι κατασχέσεις εις χείρας τρίτων ανήλθαν σε 48.589».
(Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΒΓΑΖΕΙ ΣΤΟ «ΣΦΥΡΙ» 56 ΑΚΙΝΗΤΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ! Iskra: Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013)
Η νέα φορολογία εισοδήματος που ισχύει για το 2013, αλλά η επαχθέστερη του 2014 θα καταστήσει αδύνατη την ανταπόκριση της τεράστιας πλειονότητας του πληθυσμού να ανταποκριθεί στις παράλογες απαιτήσεις της. Ειδικότερα η φορολόγηση με 26% χωρίς καμία απαλλαγή για τους ελεύθερους επαγγελματίες, αντιστρέφει τα μέχρι σήμερα «προνόμια» που απολάμβαναν σε σχέση με τη φορολόγηση των εισοδημάτων μισθωτής εργασίας που έχουν κι αυτά υποστεί τεράστια επιβάρυνση από την ελαχιστοποίηση του αφορολογήτου υπό προϋποθέσεις και την αύξηση του ποσοστού του συντελεστή των χαμηλότερων φορολογικών κλιμακίων.
Με τη νέα σχεδιαζόμενη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας μονιμοποιούνται τα χαράτσια της τελευταίας τριετίας που υποτίθεται πως ήταν «προσωρινά» – στην πραγματικότητα λειτούργησαν ως δοκιμαστικός σωλήνας για εμπέδωση της αξίωσης – με αποτέλεσμα την αδυναμία ανταπόκρισης της μεγαλύτερης μερίδας του πληθυσμού στην «υποχρέωση» αυτή, δεδομένου ότι ζητείται φόρος από κάτι που δεν παράγει εισόδημα και από υποκείμενα φόρου, με διαρκώς συρρικνούμενα εισοδήματα. Αν υποτεθεί, όπως διατείνονται οι εμπνευστές του, ότι θα έπρεπε να υπάρχει κάποιος φόρος περιουσίας, ο φόρος αυτός δεν αποτελεί φόρο περιουσίας, διότι δεν σχετίζεται με την αξία της ακίνητης περιουσίας και δεν προβλέπει κανένα αφορολόγητο όριο, αλλά με τα τετραγωνικά κάθε ακινήτου και με τον προσδιορισμό ενός εξωφρενικού ποσού ανά τ.μ. που υπερακοντίζει και οποιαδήποτε τιμή ενοικίου με τα σημερινά δεδομένα, άρα ούτε καν ενοικιαστές δεν γινόμαστε της ιδιοκτησίας μας, αλλά μας επιφυλάσσουν την τύχη του άστεγου πρόσφυγα.
Ιδιωτικά χρέη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στις Τράπεζες
Η υπερχρέωση των ελληνικών νοικοκυριών συντελέστηκε τα τελευταία χρόνια κατ’ αρχάς λόγω υπερδανεισμού από την αλόγιστη πιστωτική επέκταση που εφαρμόστηκε από τη δεκαετία του 1990 και κατά δεύτερο λόγο από τις αναγκαστικές εισοδηματικές περικοπές λόγω της εφαρμογής στη συνέχεια των μνημονιακών πολιτικών της τελευταίας τετραετίας. Έτσι συσσωρεύθηκαν υποχρεώσεις στις Τράπεζες που ολοένα και περισσότεροι δανειολήπτες αδυνατούν να εκπληρώσουν με συνέπεια. Επίσης και οι μικρές επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα προβλήματα αποπληρωμής των δανειακών τους υποχρεώσεων, λόγω της φοβερής οικονομικής δυσπραγίας από την παρατεταμένη και εντεινόμενη ύφεση της εσωτερικής αγοράς και της οικονομίας. «Πριν να υπαχθεί η Ελλάδα στο επονείδιστο καθεστώς του Μνημονίου που ρήμαξε κυριολεκτικά την οικονομία, το λαό και τη χώρα, τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι συμπατριώτες μας εξυπηρετούσαν τα δάνειά τους με… θρησκευτική ευλάβεια σε εξωφρενικό ποσοστό!» Το 2008, τελευταία χρονιά πριν από την «κρίση», το ποσοστό των μη εξυπηρετουμένων δανείων ανερχόταν μόλις στο 5% του συνόλου τους. Το 2009, όταν η κρίση αρχίζει να χτυπάει και την Ελλάδα, το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων αυξάνεται μεν, αλλά όχι και σε βαθμό να προκαλεί πανικό: ανεβαίνει στο 7,7% του συνόλου. Μόλις όμως η χώρα μπαίνει σε καθεστώς Μνημονίου τον Μάιο του 2010, αρχίζει σταδιακά ο καλπασμός και σύντομα η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο: τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται στο 10,5% το 2010, εκτινάσσονται στο 16% του συνόλου το 2011 και απογειώνονται στο 25,4% το 2012, για να φθάσουν στο 29% τον Αύγουστο του 2013, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος, στο τέλος Αυγούστου ’13, το υπόλοιπο των πάσης φύσεως δανείων από το τραπεζικό σύστημα προς τον ιδιωτικό τομέα, ανέρχονταν σε 221 δις €, από τα οποία 101 δις προς νοικοκυριά (στεγαστικά 72 και καταναλωτικά 29). Από το σύνολο των δανείων 29% ήταν στην κατηγορία των λεγόμενων «κόκκινων δανείων» (καθυστέρηση καταβολής δόσεων πάνω από τρίμηνο), που η αξία τους έφθανε 68 δις €. Από τα «κόκκινα δάνεια» του 2013, ύψους 68 δις, τα 36 δις αφορούσαν γενικώς επιχειρηματικά δάνεια, τα 20 δις στεγαστικά και 12 δις καταναλωτικά μαζί και πιστωτικές κάρτες. (Βλ. Γιάννης Τόλιος «ΚΟΚΚΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ»: ΘΗΛΙΑ ΣΤΟ ΛΑΙΜΟ ΛΑΪΚΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ).
Σημειωτέον ότι κατά τη διάρκεια ραγδαίας εξάπλωσης της τραπεζικής πίστης στον τομέα των καταναλωτικών δανείων υπήρξε μια υψηλότατη κερδοφορία των τραπεζών για δύο δεκαετίες και μάλιστα με χαμηλό πραγματικό φορολογικό συντελεστή – μια από τις παραμέτρους διόγκωσης του κρατικού χρέους από πλευράς δημοσιονομικών εσόδων – που αξιοποιήθηκε από τους βασικούς μετόχους τους και χρηματιστηριακά, αποκομίζοντας τεράστια προσωπικά κέρδη, τα οποία δεν διατηρήθηκαν ώστε να ενισχύσουν τη ρευστότητα των ίδιων των τραπεζών και, παρά τη γενναία αποζημίωσή τους από το PSI της κυβέρνησης Παπαδήμου που έλαβαν για ανακεφαλαιοποίηση και ενεγράφη ως χρέος σε βάρος του φορολογούμενου ελληνικού λαού, έχουν λάβει σταδιακά κρατικές ενισχύσεις με άλλες μορφές που αγγίζουν ένα ετήσιο προμνημονιακό Α.Ε.Π.5
Τώρα σχεδιάζεται η άρση των περιορισμών στους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας (για χρέη κάτω των 200.000 ευρώ) από τις Τράπεζες από τις αρχές του 2014. (Βλ. στη συνέχεια το Υ.Γ. μετά την ψήφιση της άρσης των πλειστηριασμών στις 21/12/2013)
Κατ’ αρχάς δεν υπάρχει κανένα προστατευτικό πλαίσιο για την ακίνητη περιουσία, και όχι μόνο, απέναντι στις απαιτήσεις των φορολογικών αρχών από μια επαχθέστατη φορολογία εισοδημάτων και ακινήτων, που είναι ουσιαστικά «κεφαλική»
Ως προς τις απαιτήσεις των τραπεζών, μέχρι 31/12/2013 προστατεύεται από τους πλειστηριασμούς οποιασδήποτε μορφής ακίνητη περιουσία για οφειλές σε τράπεζες μέχρι 200.000 ευρώ. Με τη ρύθμιση αυτή προστατευόταν ακόμη και δανειολήπτης ο οποίος είχε κατοικία, εξοχικό και ενοικιαζόμενο κατάστημα. Με την άρση της διάταξης αυτής απελευθερώνονται οι πλειστηριασμοί για δεύτερες κατοικίες, εξοχικά, καταστήματα και γραφεία. Επίσης μέχρι τις 31/12/2013, δεν μπορεί να κατασχεθεί η κύρια κατοικία εφόσον η αντικειμενική αξία ισούται με το αφορολόγητο όριο για την απόκτηση πρώτης κατοικίας (200.000 ευρώ) προσαυξημένο κατά 50%. Έτσι, το σπίτι ενός άγαμου που έχει αντικειμενική αξία μέχρι 300.000 ευρώ η τράπεζα δεν μπορεί να το εκπλειστηριάσει, εφόσον το δάνειό του έχει «κοκκινίσει». Τα όρια αυτά προσαυξάνονται στην περίπτωση του έγγαμου στις 375.000 ευρώ και για τις 4μελείς οικογένειες στα 450.000 ευρώ.
Παράλληλα με την έντονη ιδεολογική προπαγάνδα αποδοχής της φτωχοποίησης, που ενοχοποιεί συλλήβδην τους δανειολήπτες, αθωώνοντας απολύτως το τραπεζικό σύστημα, σχεδιάζεται για «επικοινωνιακούς λόγους» μια περιορισμένη προστασία που θα περιορίζεται μόνο στην πρώτη κατοικία, και μάλιστα με εισοδηματικά κριτήρια φτώχειας και δραστική μείωση της αντικειμενικής της αξίας από τα σημερινά ισχύοντα επίπεδα, ώστε σε βάθος χρόνου να υπάρξει πλήρης απελευθέρωση.
Η ολίσθηση στην αποδοχή ενός τέτοιου πλαισίου, θα οδηγήσει στη χαριστική βολή σε μια κτηματαγορά, η οποία είναι ήδη σε κατάρρευση, και στην αρπαγή αρχικά των ακινήτων που παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το κερδοσκοπικό κεφάλαιο – εξοχικές κατοικίες, νεόδμητα ακίνητα, μεγαλύτερα και καλύτερα διαμερίσματα, μικρού και μεσαίου μεγέθους επαγγελματικοί χώροι, για να οδηγηθούμε στη συνέχεια στη δεύτερη φάση λεηλασίας.
Η αναγγελλόμενη από την κυβέρνηση «ανάπτυξη» και οι συναφείς «επενδύσεις»* αφορούν στην πραγματικότητα τη λεηλασία του δημόσιου πλούτου και της διασπαρμένης ακίνητης περιουσίας των πολιτών, από ποικιλώνυμα μεγάλα συμφέροντα, που θέλουν να εισέλθουν σε ό,τι υπάρχει ζωτικό για την επιβίωση του πληθυσμού, αρπάζοντας πριν απ’ όλα τα στοιχεία που είχε εξασφαλίσει για τη στοιχειώδη αναπαραγωγή του, αφού η εγχώρια αγορά καταναλωτικών αγαθών θα οδηγηθεί εντός ολίγου σε πλήρη κατάρρευση, δηλ. στέγαση, ύδρευση, θέρμανση, ηλεκτροδότηση, υγεία, εκπαίδευση, επικοινωνίες. Αυτή είναι η ουσία της βιοπολιτικής. Αυτή είναι η παρούσα φάση του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, του καπιταλισμού της απόλυτης λεηλασίας που προετοιμάζει, όπως και την περίοδο της πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφαλαίου και των περιφράξεων, την επόμενη, αυτή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού ή άλλως της βαρβαρότητας, αν δεν γίνει εφικτή η ανατροπή του. Πρόσφατα παραδείγματα αυτής της λεηλασίας αποτελούν, α) η εκποίηση 28 ακινήτων του δημοσίου από το ΤΑΙΠΕΔ έναντι 261,3 εκατ. ευρώ στις εταιρίες Real Estate, Eurobank Properties Α.Ε.Ε.Α.Π. – χαρτοφυλάκιο ακινήτων Α΄ έναντι 145,81 εκατ. ευρώ (θυγατρική της EUROBANK EQUITIES INVESTMENT FIRM Α.Ε. και ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΝΓΑΙΑ Α.Ε.Ε.Α.Π6. – χαρτοφυλάκιο ακινήτων Β΄ έναντι 115,5 εκατ. ευρώ (θυγατρική της ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε.) τα οποία θα μεταβούν στον ειδικό λογαριασμό χρέους για να μεταναστεύσουν πάραυτα στου δανειστές. Το Δημόσιο υποχρεώνεται έτσι να πληρώνει ενοίκιο στους καινούργιους ιδιοκτήτες για μια περίοδο 20-25 ετών, ύψους 30 εκ. ευρώ ετησίως. Δηλαδή έλαβε 261,3 εκ. για να πληρώσει 600-750 εκ. ευρώ, τα οποία ως τώρα δεν πλήρωνε, και τα οποία θα βγουν από πού αλλού, παρά από τον προϋπολογισμό, δηλαδή από τις τσέπες των φορολογούμενων. Δεν φτάνει δε που θα ξεσπιτωθεί κι από νοικοκύρης θα γίνει νοικάρης, αλλά υποχρεώνεται κι από πάνω να επιμεριστεί τις υποχρεώσεις και το κόστος συντήρησης των κτηρίων, τα έξοδα των ασφαλίστρων, καθώς και τους φόρους, και δασμούς β) η πρόσφατη τροποποίηση της συμφωνίας μεταξύ ΟΛΠ και «Cosco» που προβλέπει την αναστολή της καταβολής του ενοικίου από την «Cosco» που προέβλεπε η αρχική συμφωνία, μέχρις ότου το ΑΕΠ της χώρας επιστρέψει στα επίπεδα του 2008 και εφόσον σημειώνεται ετήσια αύξηση 2%(!), παράλληλα με την παραχώρηση στην κινεζική εταιρεία ολόκληρου του δυτικού μετώπου του λιμανιού του Πειραιά για να «κάνει επενδύσεις ύψους 230 εκατ. ευρώ στον προβλήτα ΙΙΙ, ενώ για «αντάλλαγμα», η «Cosco» υπόσχεται ότι θα δημιουργήσει 700 θέσεις εργασίας, προφανώς με μισθούς και εργασιακά δικαιώματα Κίνας».
Για τη ριζική αντιμετώπιση αυτής της πολιτικής υφαρπαγής της ακίνητης περιουσίας που βρίσκεται διασπαρμένη στα χέρια της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού, αλλά και της δημόσιας περιουσίας, μέσω της κρατικής πολιτικής του νεοαποικιακού καθεστώτος που έχει επιβληθεί απαιτείται η ανατροπή του. Ειδικότερα για να καταστεί δυνατή η εφαρμογή μιας άλλης πολιτικής απαιτείται, η αποκατάσταση της νομισματικής κυριαρχίας, η δυνατότητα εφαρμογής εθνικά ανεξάρτητης νομισματικής και οικονομικής πολιτικής, η επανάκτηση του εκδοτικού προνομίου και η έκδοση χρήματος από μια εθνικά ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα και ο έλεγχος της ροής του χρήματος μέσω της κοινωνικοποίησης του τραπεζικού συστήματος.
Ωστόσο είναι απαραίτητη η ανάπτυξη κινηματικών δράσεων με τη συμπαράσταση νομικής προστασίας για την παρεμπόδιση της εφαρμογής της πολιτικής αυτής σε όλα τα στάδια, από την εκδήλωση της αναμενόμενης νομοθετικής πρωτοβουλίας, ως την ανάσχεση ή αναίρεση στην πράξη των επιπτώσεών της. Θα πρέπει ωστόσο η κινηματική αυτή δράση να έχει ένα πλαίσιο αναφοράς που θα εντοπίζει τον αντίπαλο του αγώνα, που είναι το νεοαποικιακό καθεστώς με τον εγχώριο κρατικό μηχανισμό ως νομοθετική και εκτελεστική εξουσία και φορολογική αρχή, που επιβάλει και επιδιώκει δημευτικούς φόρους, για λογαριασμό των ξένων τοκογλύφων δανειστών, αλλά και για λογαριασμό του άλλου προσώπου του Ιανού, του εγχώριου τραπεζικού συστήματος και των παραφυάδων του εντός και εκτός χώρας (εταιρίες real estate, distress funds κλπ) που καραδοκούν για την υφαρπαγή του υλικού πλούτου και τον τελικό στόχο που είναι η απαλλαγή μεγάλου μέρους από το άχθος των φορολογικών και τραπεζικών υποχρεώσεων των πολιτών που παράλογα απαιτούνται και τη διατήρηση της ακίνητης περιουσίας τους, αξιώνοντας το δικαίωμα στη στέγη και τα άλλα καθοριστικά μέσα (αξιοπρεπούς) διαβίωσης. Γι΄αυτό είναι απαραίτητη η γνώση των αιτίων της φορολογικής και τραπεζικής υπερχρέωσης, που δεν οφείλεται στους ίδιους, όπως και των υπαιτίων της συνεχούς υπονόμευσης των εισοδηματικών τους πόρων εν ονόματι ενός υψηλού κρατικού χρέους που αντί για τον περιορισμό του ως προς το Α.Ε.Π., με τα μέτρα αφαίμαξής τους, όπως διατείνονται, αυτό διογκώνεται (και παραμένει στάσιμο σε απόλυτο αριθμό), παρά τα τεράστια ποσά που εισπράττουν ετησίως σε τόκους και κεφάλαιο. Και πρέπει να υπάρχει ως άξονας αναφοράς ένα διεκδικητικό πλαίσιο στην κατεύθυνση αυτή, πέραν των όποιων ενδιάμεσων διεκδικήσεων (αναστολή του μέτρου για ορισμένο διάστημα, προϋποθέσεις εφαρμογής, όπως π.χ. απαγόρευση εκποίησης κάτω από την αντικειμενική αξία, παραγραφή του υπολοίπου της απαίτησης αν δεν καλυφθεί από το εκπλειστηρίασμα του ενυπόθηκου ακινήτου ή προσαρμογή της απαίτησης μέχρι την αξία του ενυπόθηκου ακινήτου κ.λ.π.). Θα πρέπει να επανεξετασθούν και να αναληφθούν νομικές συλλογικές δράσεις κατά της σχεδιαζόμενης νέας φορολογίας ακινήτων, αλλά και του φορολογικού πλαισίου της φορολογίας εισοδήματος που αντίκειται στη συνταγματική αρχή της συμμετοχής στα βάρη ανάλογα με τις δυνατότητες του κάθε πολίτη και στην έλλειψη ανταποδοτικότητας των φόρων, αφού παράλληλα καταστρέφονται από το ίδιο το κράτος οι προνοιακές δομές του (υγεία, παιδεία, κοινωνική ασφάλιση κλπ).
ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Τι υφίσταται σήμερα ως προστασία, απέναντι στα ιδιωτικά χρέη των νοικοκυριών;
1) Ο Ν. 3869/2010 (νόμος Κατσέλη) για όσους προσφεύγουν ή έχουν ήδη προσφύγει, που ουσιαστικά είναι πολύ αδύναμος για τους δανειολήπτες, παρά τα θετικά του στοιχεία. Ο νόμος αυτός, που αποτελεί μια ελληνική εκδοχή του διεθνώς ισχύοντος καθεστώτος ιδιωτικής πτώχευσης λόγω χρεών, δεν εισήχθη στην ελληνική νομοθεσία λόγω της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε στη χώρα με τα μνημόνια και τις επακόλουθες υφεσιακές τους επιπτώσεις, αλλά αφορά υπερχρεωμένους δανειολήπτες σε συνθήκες ομαλής αναπαραγωγής του συστήματος.
2) Ο πρόσφατος Ν. 4161/2013 που με τους περιορισμούς του δεν αφορά παρά μια ελάχιστη μειοψηφία ενήμερων οφειλετών. Αφορά ενήμερους οφειλέτες, μισθωτούς, συνταξιούχους ή ανέργους που έχουν οφειλή μέχρι 150.000 ευρώ από στεγαστικό δάνειο για Α΄ κατοικία αξίας μέχρι 180.000 ευρώ με προσημείωση, με ατομικό εισόδημα μέχρι 15.000 ευρώ ή οικογενειακό 25.000 ευρώ, που έχει υποστεί μείωση τουλάχιστον κατά 20% από το 2009 και συνολική αξία ακίνητης περιουσίας (πλασματικής «αντικειμενικής» αξίας) έως 250.000 ευρώ, χωρίς κινητές αξίες άνω των 10.000 ευρώ. Ο νόμος αυτός έκανε και δυσμενείς τροποποιήσεις στο νόμο Κατσέλη και μάλιστα με αναδρομική ισχύ. Μέχρι σήμερα έχουν υπαχθεί στα πλαίσιά του περίπου 800 περιπτώσεις δανειοληπτών.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η ριζοσπαστική αντιμετώπιση του ζητήματος των μη δυναμένων να εξυπηρετηθούν δανείων, που μπορεί να γίνει μόνο από μια άλλη κυβέρνηση που θα καταργούσε τις μνημονιακές δεσμεύσεις και με τις προϋποθέσεις που αναφέραμε παραπάνω, με μια λογική Σεισάχθειας, πρέπει να υπαγορεύεται από τις εξής στοχεύσεις:
1) ανακούφιση των νοικοκυριών από βάρη στα οποία δεν μπορούν αντικειμενικά να ανταποκριθούν
2) τόνωση της εσωτερικής ζήτησης
3) εξομάλυνση της κτηματαγοράς
4) εξυγίανση του δανειακού χαρτοφυλακίου των πιστωτικών ιδρυμάτων
Δεδομένου ότι στο ζήτημα της αδυναμίας εξυπηρέτησης των δανειακών υποχρεώσεων των πολιτών – φυσικών προσώπων υπάρχουν δύο πτυχές:
Α) Υπερχρέωση λόγω υπέρμετρης χρηματοδότησης στην περίοδο της αλόγιστης πιστωτικής επέκτασης του τραπεζικού συστήματος
Β) Αδυναμία ομαλής αποπληρωμής λόγω των μνημονιακών εισοδηματικών περικοπών
Η νομοθετική αυτή παρέμβαση θα πρέπει να στηριχθεί σε δύο άξονες.
1) μια γενική υποχρεωτική νομοθετική ρύθμιση που θα αφορά όλους τους συνταξιούχους, τους δημόσιους υπαλλήλους και όσους εκ των ιδιωτικών υπαλλήλων εξαναγκάστηκαν να συνομολογήσουν συμβάσεις με μισθολογικές μειώσεις που θα προβλέπει διαγραφή των ποσών των δόσεων των δανείων από το 2010 και εφεξής, ανάλογη με τις εισοδηματικές περικοπές που υπέστησαν.
2) Μια υποχρεωτική για τις τράπεζες νομοθετική ρύθμιση, όπου θα μπορεί να ζητήσει την υπαγωγή του το κάθε φυσικό πρόσωπο, που θα αφορά όλους ανεξαιρέτως τους δανειολήπτες στα πρότυπα του Νόμου Κατσέλη με βελτιωμένες προβλέψεις (θα μπορούν να υπαχθούν και οι υπαγόμενοι στην πρώτη περίπτωση).
Θα πρέπει να πρυτανεύσει μια λογική που θα προσαρμόζει την αξία των ενυπόθηκων δανείων ώστε να αντιστοιχούν στην τρέχουσα αξία του ακινήτου και την καθιέρωση της ευθύνης του δανειολήπτη μέχρι το ύψος της συγκεκριμένης αξίας ακινήτου.
Ο κάθε δανειολήπτης θα προσφεύγει ατομικά για την υπαγωγή του, εκθέτοντας όλα τα προσωπικά εισοδηματικά και περιουσιακά δεδομένα και το σύνολο των υποχρεώσεών του.
Η αίτηση υπαγωγής δεν θα γίνεται σε δικαστικό σώμα, αλλά σε ένα σώμα δημοσίων λειτουργών μιας ειδικής δημόσιας υπηρεσίας (όπως π.χ. Γενική Γραμματεία Καταναλωτή Υπουργείου Εμπορίου). Με τον τρόπο αυτό θα αποσυμφορηθούν τα ειρηνοδικεία από τον τεράστιο όγκο των αιτήσεων υπαγωγής στο νόμο Κατσέλη που εκκρεμούν, θα αφαιρεθεί το ζήτημα από τη δικαιοδοσία του δικαστικού σώματος που δεν είναι κατά κανόνα γνώστης του αντικειμένου, θα αποφευχθούν έξοδα από τους δανειολήπτες και θα εξορθολογισθεί ο κύκλος των μεσαζόντων που έχει δημιουργηθεί από την εφαρμογή του υφιστάμενου νόμου Κατσέλη, που είναι ανεξέλεγκτος τόσο ως προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες, όσο και ως προ τις αμοιβές.
Η υπηρεσία θα στελεχωθεί με εξειδικευμένους νομικούς και οικονομολόγους (κατά προτίμηση του τραπεζικού κλάδου), αποκλειστικής απασχόλησης, για να εξετάζει τα υποβαλλόμενα αιτήματα. Έτσι θα μπορέσουν να απορροφηθούν δικηγόροι που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, όσο και πρώην τραπεζοϋπάλληλοι.
Το περιεχόμενο της ρύθμισης θα περιλαμβάνει διαγραφή δανειακών υποχρεώσεων (κεφαλαίου και ληξιπρόθεσμων δεδουλευμένων τόκων), επιμήκυνση περιόδου αποπληρωμής, μείωση ενδεχομένως επιτοκίου ιδιαίτερα σε περίπτωση που αφορά καταναλωτική πίστη.
Η απόφαση θα λαμβάνεται από Επιτροπή της υπηρεσίας (πενταμελή) που θα αποτελείται π.χ. από 1 δικηγόρο, 1 οικονομολόγο, 1 εκπρόσωπο αναγνωρισμένου κοινωνικού φορέα – πχ. Καταναλωτικής ένωσης, 1 εκπρόσωπο Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας, 1 ένα αιρετό εκπρόσωπο πολιτειακού σώματος.
Στην επιτροπή θα συμμετέχει συμβουλευτικά και εκπρόσωπος της Τράπεζας για την αξιολόγηση της κεφαλαιακής απώλειας που θα υποστεί και την αναπλήρωσή της. Τα κριτήρια για την απόφαση θα στηρίζονται σε αντικειμενικά στοιχεία και παραμέτρους, όπως η εισοδηματική κατάσταση, τα όρια αξιοπρεπούς διαβίωσης, η πραγματική αξία του ενυπόθηκου ακινήτου και της ακίνητης και κινητής περιουσίας, το ισχύον επιτόκιο κατά τη διάρκεια εκτοκισμού και το αποπληρωθέν ποσόν κλπ.
Θα προβλέπεται διαφορετική μεταχείριση μεταξύ δύο κατηγοριών δανείων.
Α) Υποχρεώσεις από καταναλωτικά δάνεια ή πιστωτικές κάρτες χωρίς εξασφάλιση.
Β) Ενυπόθηκα δάνεια στεγαστικά κυρίως ή καταναλωτικά με εξασφαλίσεις.
Στην πρώτη περίπτωση και δεδομένων των υψηλών επιτοκίων επιβάρυνσης λόγω αυξημένου ασφαλίστρου κινδύνου που ουσιαστικά έχουν αποπληρώσει μεγάλο μέρος του κεφαλαίου αν εκτοκίζονταν με κανονικά επιτόκια, θα υπάρχει δυνατότητα μεγαλύτερων διαγραφών.
Στη δεύτερη περίπτωση των ενυπόθηκων δανείων θα προβλέπεται κυρίως επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής και δευτερευόντως διαγραφή κεφαλαίου που θα συναρτάται με το αποπληρωθέν μέρος του δανείου και την πραγματική αξία του ενυπόθηκου ακινήτου.
Η προβλεπόμενη διαγραφή δεν θα συνδέεται απαραίτητα με την υποχρεωτική εκποίηση ακίνητης περιουσίας, δεδομένων των άθλιων συνθηκών της κτηματαγοράς, αλλά θα μπορεί να συνδέεται με τον συμψηφισμό καταθέσεων ή ρευστοποίηση χρηματοοικονομικών επενδυτικών προϊόντων. Εξυπακούεται ότι σε περίπτωση μη διαγραφής δεν θα συζητείται οποιαδήποτε εκποίηση.
Όσοι υπάγονται στο νόμο δεν θα αποκλείονται από την τραπεζική αγορά, αλλά τα νέα δάνεια που θα μπορούν να λαμβάνουν θα εγκρίνονται με ειδική γνωμάτευση για το ύψος, τους όρους και τις προϋποθέσεις από την Επιτροπή που έλαβε την απόφαση υπαγωγής.
Στο νόμο θα μπορούν να υπάγονται και ενήμεροι δανειολήπτες για τη ρύθμιση του ανεξόφλητου υπολοίπου των οφειλών τους σε εξορθολογισμένη βάση, ανάλογα με τα τρέχοντα εισοδηματικά τους δεδομένα και με την εξάλειψη των περιορισμών που προβλέπει ο Ν. 4161/2013.
Ο εκπρόσωπος των τραπεζών θα συντάσσει και θα υποβάλει έκθεση μετά την κατ΄αρχή αποδοχή του σχεδίου ρύθμισης με τις επιπτώσεις ενδεχόμενης διαγραφής ποσών οφειλομένου κεφαλαίου, ώστε να εξασφαλίζεται η συμμετρία των απωλειών μεταξύ των τραπεζών. Επίσης θα περιλαμβάνει τον υπολογισμό των απωλειών κάθε τράπεζας, παράλληλα με τα οφέλη που αποκόμισε από την αρχή της εξυπηρέτησης κάθε δανείου, και τι θα μπορούσε σε ρεαλιστική βάση να εισπράξει με βάση τις πραγματικές αγοραίες αξίες της ακίνητης περιουσίας του δανειολήπτη.
Θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη αναπλήρωσης των πραγματικών απωλειών κάθε τράπεζας με τη χορήγηση ανάλογου ποσού από Ειδικό Αποθεματικό Κεφάλαιο που θα συσταθεί για το σκοπό αυτό με πόρους που θα εισπράττονται από τις τράπεζες οι οποίες θα επιβαρύνουν τα επιτόκια των δανείων με ειδικό ποσόν – εισφορά / ασφάλιστρο κινδύνου (βλέπε ανάλογη περίπτωση αποθεματικού κεφαλαίου ασφαλιστικών εταιριών).
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος, στο τέλος Αυγούστου ’13, τα δάνεια των νοικοκυριών σε καθυστέρηση ανέρχονταν σε 32 δις ευρώ εκ των οποίων, τα 20 δις στεγαστικά και 12 δις καταναλωτικά μαζί και πιστωτικές κάρτες.
Εκτιμάται ότι με τις παραπάνω ρυθμίσεις, οι διαγραφές που θα προκύψουν θα ανέλθουν στο 30% περίπου των καθυστερημένων οφειλών των νοικοκυριών, δηλαδή από τα 32 δις καθυστερούμενα δάνεια θα διαγραφεί ποσόν περίπου 10 δις ευρώ, όσο και το αδιάθετο από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, με το οποίο έχουν επιβαρυνθεί ουσιαστικά οι φορολογούμενοι πολίτες. Η επιβάρυνση αυτή δεν θα προκαλέσει κανένα πρόσθετο βάρος ούτε στο κρατικό χρέος, ούτε στους τραπεζικούς ισολογισμούς. Τίθεται λοιπόν το εύλογο, ρητορικό βέβαια, ερώτημα γιατί οι τράπεζες προτιμούν να πουλήσουν το χαρτοφυλάκιό τους σε αρπακτικά distress funds με μεγαλύτερες ίσως εκπτώσεις, αντί να προβούν σε ρυθμίσεις με τους δανειολήπτες με μερική διαγραφή και εξυγίανση του. που δεν θα τους κοστίσει σχεδόν τίποτε. Εξ άλλου μπορούν εύλογα να ελπίζουν ότι μια νέα ανακεφαλαιοποίηση σε βάρος των φορολογουμένων πολιτών και αποψίλωσης μάλλον και των καταθέσεων των μικροαποταμιευτών θα προκύψει, εν όψει και της εκποίησής τους σε διεθνείς τραπεζικούς ομίλους. Είναι φανερό λοιπόν ότι οι στόχοι της σχεδιαζόμενης πολιτικής, τόσο από πλευράς φορολογίας των ακινήτων από το κράτος, όσο και τη νομοθετική παρέμβαση «υπέρ των Τραπεζών» με την απελευθέρωση των πλειστηριασμών αποβλέπουν στην υφαρπαγή της ακίνητης περιουσίας.
3) Ως προς τα επιχειρηματικά δάνεια σε καθυστέρηση που ανέρχονταν σε 36 δις, μέσα από την ίδια διαδικασία υπαγωγής σε ρύθμιση για τα φυσικά πρόσωπα, θα μπορούσε να προβλεφθεί μια περίοδος χάριτος [«πάγωμα οφειλής»] (μερική ή ολική) με χαμηλό ή μηδενικό εκτοκισμό και μερική αποπληρωμή βάσει κύκλου εργασιών και λειτουργικών αποτελεσμάτων με ρήτρα αύξησης κύκλου εργασιών. Η πορεία θα επανεξετάζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Τέλος θα πρέπει να σημειωθεί ότι με τον τρόπο αυτό ανοίγεται ένας δρόμος απασχόλησης για τους υπεράριθμους ενδεχομένως τραπεζοϋπαλλήλους που θα προκύπτουν από τις συγχωνέυσεις των τραπεζών και τη συρρίκνωση του δικτύου και των δραστηριοτήτων τους, όσες κρίνονται ως μη αναστρέψιμες και δεν εξασφαλίζουν προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Θα έχουν προτεραιότητα στην πρόσληψη κατά τη στελέχωση της ειδικής δημόσιας υπηρεσίας.
Η διαδικασία αυτή αγγίζει τα ενδιαφέροντα στρωμάτων της κοινωνίας που υποφέρουν από την αδυναμία εξυπηρέτησης των δανείων τους, ανοίγει ένα δρόμο απασχόλησης για τους τραπεζοϋπαλλήλους και δικηγόρους, δημιουργεί εσωτερική ζήτηση με τόνωση της αγοράς από την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, αποτρέπει την περαιτέρω κατάρρευση της κτηματαγοράς και δεν οδηγεί σε κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, το οποίο θα πρέπει υπό δημόσιο έλεγχο να αναπροσανατολισθεί στην ανασυγκρότηση της παραγωγής και στην οικονομική ανάπτυξη.
—————————————————————————————-
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Διαβάζουμε από ένα ενδιαφέρον άρθρο του Θεόδωρου Μαριόλη:
α. «Σκοπός μου, εδώ, δεν είναι ούτε να πραγματευθώ τις διάφορες, ερμηνείες -θεωρίες των κεφαλαιοκρατικών κρίσεων, ούτε τη διεθνή κρίση της περιόδου 2008-2009, ούτε, τέλος, την «ελληνική περίπτωση» (το έχω κάνει σε άλλες περιστάσεις). Είναι η παράθεση τετριμμένων (πλην, όμως, παραδόξως λησμονημένων) στοιχείων, δηλαδή των ποσοστιαίων ρυθμών μεγέθυνσης του πραγματικού Ακαθάριστου Προϊόντος της παγκόσμιας οικονομίας και ορισμένων εθνικών οικονομιών.
Αυτοί οι ρυθμοί είναι οι εξής:
1. Το έτος 2010, το Ακαθάριστο Παγκόσμιο Προϊόν αυξήθηκε κατά 4.9% με 5.3%. Το 2011 αυξήθηκε κατά 3.6% με 3.9% (Για λόγους πληρότητας, παραθέτω εναλλακτικές εκτιμήσεις, τις οποίες εντόπισα στα διεθνώς διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία. Εφεξής, θα παραθέτω, χάριν συντομίας, μόνον μία από τις υφιστάμενες εκτιμήσεις). Τέλος, το 2012 η αύξησή του ήταν της τάξης του 3.0%.
2. Το 2011, μάλλον όλες οι γειτονικές μας, βαλκανικές οικονομίες εμφάνισαν θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης, όπως, για παράδειγμα, η Τουρκία (8.5%), η ΠΓΔΜ (3.2%), η Αλβανία (3.0%), η Ρουμανία (2.5%), και η Βουλγαρία (1.9%).
3. Το 2011, μόνον 19 από τις 216 εθνικές οικονομίες του πλανήτη (για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία) εμφάνισαν μείωση του ΑΕΠ τους: Σε αυτές βρίσκονται η Πορτογαλία (θέση 207, μείωση ΑΕΠ κατά 1.7%), το Πουέρτο Ρίκο (θέση 213, μείωση κατά 5.8%), η Ελλάδα (θέση 214, μείωση κατά 6.9%), η Ανγκουίλα (θέση 215, μείωση κατά 8.5%), και η Υεμένη (θέση 216, μείωση κατά 10.5%).» (Βλ. Θεόδωρου Μαριόλη: Υπάρχει Παγκόσμια Οικονομική Κρίση; Πέμπτη, 17 Ιανουαρίου 2013, tometopo.gr)
Β. «Αύξηση σε ποσοστό 150,6% καταγράφουν τα μετά φόρων κέρδη των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο εταιρειών, στο εννεάμηνο Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου 2013, ανερχόμενα στα 5,797 δισ. ευρώ, άνοδος η οποία οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στις τράπεζες, οι οποίες δεν επιβαρύνονται εφέτος με ισχυρές έκτακτες ζημίες, σύμφωνα με την επεξεργασία των ισολογισμών από την Beta Securities, επιβεβαιώνοντας με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι η βαθιά οικονομική κρίση* δεν έχει αγγίξει τις μεγάλες εγχώριες αλλά και πολυεθνικές επιχειρήσεις, αλλά αντίθετα, αυτές συνεχίζουν και αποσπούν κέρδη δισεκατομμυρίων, ενώ, την ίδια ώρα, οι πολιτικές λεηλασίας των μνημονιακών κυβερνήσεων βυθίζουν στη φτώχια και την ανεργία το λαό της Ελλάδας.» (βλ. 150% ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΑ ΚΕΡΔΗ ΤΩΝ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ, ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ Ο ΛΑΟΣ ΕΞΑΘΛΙΩΝΕΤΑΙ! – Iskra, Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013)
Κάποιες παρατηρήσεις που προκύπτουν από τις ενδείξεις των στοιχείων των αποτελεσμάτων και της κερδοφορίας των εισηγμένων στο Χ.Α.Α. εταιριών. Το γεγονός της τρομακτικής αύξησης των κερδών κατά 150% κατά μέσο όρο των εταιριών αυτών την περίοδο του εννιαμήνου Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου 2013 εν μέσω βαθύτατης ύφεσης της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να μας προβληματίσει σε σχέση με την αφήγηση περί «βαθύτατης οικονομικής κρίσης».
Το πρώτο ερώτημα που προκύπτει και για τη χώρα μας είναι το εξής: Πρόκειται πράγματι για οικονομική κρίση ή μήπως αυτό που βιώνουμε είναι η βάρβαρη επίθεση του μεγάλου κεφαλαίου – πρωτίστως χρηματοπιστωτικού – κατά της εργασίας και των μικροαστικών κοινωνικών στρωμάτων; Το δεύτερο ερώτημα είναι η ύφεση της εσωτερικής αγοράς, είναι αποτέλεσμα οικονομικής κρίσης (έλλειψη κερδοφορίας ή άλλως πτώση του μέσου ποσοστού κέρδους) ή της ασκούμενης μνημονιακής πολιτικής; Μπορούμε λοιπόν βάσιμα να εξάγουμε τα παρακάτω συμπεράσματα. Πρώτον οι πρωταθλητές της κερδοφορίας είναι οι τράπεζες – παρ’ ότι το διεθνοποιημένο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο δεν ταυτίζεται απολύτως με αυτές. Δεύτερον οι εξαγωγικές επιχειρήσεις ως επί το πλείστον αύξησαν ή διατήρησαν την υψηλή κερδοφορία τους. Ως εκ τούτου μπορεί κάποιος βάσιμα να υποθέσει ότι η μνημονιακή πολιτική αποσκοπεί στην πραγματικότητα σε μια ανακατανομή πλούτου και κερδών πέραν της ελληνικής κοινωνίας και στην «οικονομία» σε όφελος του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και των μεγάλων εξαγωγικών και πολυεθνικών επιχειρήσεων, για να μη μιλήσουμε για τα ληστρικά κέρδη που αποκομίζονται από το καθεστώς της χρεοκρατίας σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού και τις ληστρικές επεμβάσεις στα δημόσια έσοδα και πλούτο. Οι περικοπές σε μισθούς και συντάξεις ωχριούν μπροστά στα 20 δις περίπου της ετήσιας αφαίμαξης των κεφαλαιακών κερδών (κέρδη επιχειρήσεων + τόκοι κρατικού χρέους + ληστρικές, χαριστικές κρατικές επεμβάσεις), το 2013.
2. Μια σύντομη συνοπτική αναδρομή για το πώς εκδηλώθηκε, πως εξελίχθηκε και γενικεύθηκε η παρούσα «κρίση». Με την εκδίπλωση μιας μαζικής αδυναμίας αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων χαμηλής εξασφάλισης (subprimes) στις Η.Π.Α. και της μεγάλης πτώσης της αξίας των ακινήτων, λόγω πλειστηριασμών και υπερπροσφοράς, που έφερε κατάρρευση της κτηματαγοράς, ξέσπασε ως χρηματοπιστωτική κρίση, αφού επέφερε μεγάλες απώλειες στην αξία των χαρτοφυλακίων στεγαστικών δανείων των τραπεζών. η οποία μεταδόθηκε με αστραπιαία ταχύτητα στον ευρωπαϊκό χώρο. Ήταν αποτέλεσμα της έντονης διεθνοποίησης και υπερδιόγκωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, ως συνακόλουθο της νεοφιλελεύθερης επίθεσης που καθιέρωσε την πλήρη απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων και την απορρύθμιση (deregulation) των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών διεθνώς. Βασικός μοχλός της μετάδοσης ήταν η τιτλοποίηση (securitization) των δανείων, μια από τις μεθόδους υπερεπέκτασης των τραπεζικών δραστηριοτήτων. Αποτέλεσε μια πλευρά, της διαδικασίας χρηματιστικοποίησης, που παράλληλα με την ανάπτυξη της μικροηλεκτρονικής και των τηλεπικοινωνιών, δημιούργησε ένα τεράστιο όγκο πλασματικού χρηματικού κεφαλαίου, που κινείται ανεξέλεγκτα παγκοσμίως. Υπήρξε από τη δεκαετία του 1970 μια υπερσυσσώρευση κεφαλαίων στη χρηματοπιστωτική σφαίρα, μέσα από τρείς παράλληλες διαδικασίες.
Α) Ραγδαία επέκταση της χρηματοδότησης των λαϊκών νοικοκυριών που αδυνατούσαν λόγω των περιοριστικών εισοδηματικών πολιτικών να αντιμετωπίσουν τις τρέχουσες ανάγκες τους (στέγαση, υγεία, παιδεία, κοινωνική ασφάλιση και κατανάλωση) διατηρώντας το επίπεδο διαβίωσης που είχε κατακτηθεί στη μεταπολεμική περίοδο.
Β) Στροφή της δραστηριότητας των επιχειρηματικών ομίλων σε χρηματιστικές λειτουργίες, που αποκτούν σημαντικό ρόλο στην αποκόμιση κέρδους μέσω της χρηματιστηριακής διαδικασίας.
Γ) Ανάπτυξη νέων πολύπλοκων μηχανισμών – παραγώγων χρηματοπιστωτικών εργαλείων – κερδοσκοπίας/διαχείρισης κινδύνων της χρηματοπιστωτικής σφαίρας και διαφοροποιημένης συλλογικής διαχείρισης χαρτοφυλακίου – βλ. Χρεόγραφα συνδεδεμένα με πιστώσεις (credit linked notes – [C.L.N.]), Πιστωτικά παράγωγα ενυπόθηκων δανείων – Εγγυημένες Χρεωστικές Υποχρεώσεις (Collateralized Debt Obligations – [C.D.O.]), Συμβόλαια Ανταλλαγής Πιστωτικού Κινδύνου (credit default swaps – [C.D.S]), Συμφωνίες ανταλλαγής επιτοκίων (Interest Rates Swaps, I.R.S.) Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης (futures), Δικαιώματα Προαίρεσης (options), Επενδυτικά Κεφάλαια Αντιστάθμισης Κινδύνου (Hedge Funds), Δεικτοποιημένα Επενδυτικά Κεφάλαια (Index Funds), Επενδυτικά Κεφάλαια Επιμερισμένων Χαρτοφυλακίων (funds of funds), κ.ό.κ.)
Ο όγκος των κεφαλαίων που διακινούντο με διάφορα χρηματοπιστωτικά μέσα και τρόπους μέχρι και πρόσφατα ήταν υπερδεκαπλάσιος από το παγκόσμιο Α.Ε.Π. Για να «αξιοποιηθεί» όλος αυτός ο χρηματικός όγκος του κεφαλαίου απαιτεί πλέον τεράστια μεταφορά συσσωρευμένου σε υλικές αξίες κοινωνικού πλούτου. Αν η πολυφορεμένη λέξη της παγκοσμιοποίησης παραπέμπει σε μια πραγματικότητα, ίσως εδώ βρίσκει κάποια αντιστοιχία. Στη διάσωση των τραπεζών προσέτρεξαν όλες οι κυβερνήσεις του «δυτικού κόσμου» επιβαρύνοντας τους κρατικούς προϋπολογισμούς και διογκώνοντας τα κρατικά χρέη, ενώ στη συνέχεια ω θεραπεία επιλέχθηκαν βίαιες πολιτικές λιτότητας και υπερφορολόγησης των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων – κυρίως ως υποτιθέμενο μέτρο περιορισμού των κρατικών χρεών και των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Ο φαύλος κύκλος που εγκαινιάστηκε με το νεοφιλελευθερισμό επιτείνεται στο έπακρο, ιδιαίτερα στο χώρο της ευρωζώνης όπου οι αντιφάσεις και οι ανισομέρειες παίρνουν, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, εκρηκτικές διαστάσεις. Βλ. π.χ. και Γ. Τόλιου: «…Το 2010, σύμφωνα με στοιχεία της «Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών» (BIS), η αξία όλων αυτών των «χάρτινων και άυλων αξιών» ανήλθε σε 1.032 τρις δολάρια, ενώ τον ίδιο χρόνο το παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν μόλις 62 τρις δολάρια…» στο «Κρίση Χρέους, Διεθνές Δίκαιο και Πολιτικές Διεξόδου», στο ειδικό ένθετο του ΕΠΕΝΔΥΤΗ (Σάββατο 17.11.12), με θέμα: «Δάνεια-Κρίσεις-Χρεοκοπίες. Η μαύρη οικονομική ιστορία του 19ου και 20ου αιώνα.
3. Το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο δεν πρέπει να ταυτίζεται με το τραπεζικό σύστημα μιας χώρας. Είναι ένα πολυπλόκαμο σύστημα μιας ολιγαρχίας που με διάφορους αδιαφανείς τρόπους, διασυνδέσεις και «οικονομικές» διαδικασίες έχουν συσσωρεύσει τεράστια χρηματικά κεφάλαια και διαχειρίζονται πολλαπλάσια σε διάφορα fund και off shore εταιρίες. Μέσω των διαδικασιών του χρηματιστηρίου και συναφών κερδοσκοπικών μηχανισμών «διαχείρισης κινδύνων», όσο και προσωπικών μεταξύ τους δανειοδοτήσεων, «πτωχεύουν» τις τράπεζες, τις οποίες εξακολουθούν να διαχειρίζονται «θεσμικά» με προικοδοτούμενα από τις κρατικές ενισχύσεις σε βάρος των υπερφορολογουμένων λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων κεφάλαια, τις οποίες σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν ως μοχλό για την υφαρπαγή του συσσωρευμένου υλικού πλούτου – υπό κρατική ή διασπαρμένη ιδιωτική ιδιοκτησία – με τον πλειστηριασμό της είτε ως υπερχρεωμένων ιδιωτών δανειοληπτών είτε ως επιβαρυμένων με το κρατικό χρέος πολιτών. Πρόκειται δηλαδή για μια καπιταλιστική τάξη με απόλυτη εξουσία και χωρίς επαρκή για το πελώριο εγχείρημα κεφάλαια, που σε μια μεταβατική κοινωνική φάση στοχεύει τη βίαιη υπέρ τους ανακατανομή του υλικού κοινωνικού πλούτου και δεν αρκείται στην κλασική καπιταλιστική διαδικασία εκμετάλλευσης της εργασιακής δύναμης μέσω της γνώριμης παραγωγής και κυκλοφορίας του κεφαλαίου, αλλά στην πραγματοποίηση των υπέρμετρων χρηματικών μέσων που ελέγχουν μέσω υφαρπαγής. Η λειτουργία αυτή που επιτυγχάνεται με θεσμοποιημένη εξωοικονομική βία που πυροδοτούν εκκαθαριστικές «οικονομικές» διαδικασίες «κρισιακού» χαρακτήρα, με την αρωγή του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος και μιας προνομιακής σχέσης με τους «εθνικούς» και υπερεθνικούς κρατικούς μηχανισμούς που ελέγχονται μετά από μια μετατόπιση του κοινωνικού συσχετισμού δυνάμεων, απαιτεί μια ενδελεχή ανάλυση στο κοινωνικό, οικονομικό (νομισματικό και χρηματοπιστωτικό) και πολιτικό πεδίο.
4. Υπάρχει μια έντονη αλληλεξάρτηση και αλληλοτροφοδότηση κρατικού και ιδιωτικού χρέους που έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις σε όλο τουλάχιστον στο λεγόμενο «δυτικό» κόσμο. Τόσο στις περισσότερες καπιταλιστικές χώρες του κέντρου, που η «χρηματοπιστωτική κρίση» ξεκίνησε από τον τραπεζικό τομέα, όσο και στη χώρα μας που η υποτιθέμενη υπερχρέωση ξεκίνησε από το κρατικό χρέος, η διαδικασία είναι παράλληλη. Μέσω μιας κοινωνικοποίησης του κρατικού χρέους, με την υπέρμετρη φορολόγηση και τις πολιτικές λιτότητας σε βάρος των υποτελών κοινωνικών τάξεων, οι φορείς τους αδυνατούν να εκπληρώσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις προς το τραπεζικό σύστημα – στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για εμβάθυνση της διαδικασίας που ξέσπασε από το ίδιο – με αποτέλεσμα τη διόγκωση του «ιδιωτικού» χρέους τους και την επαπειλούμενη δήμευση των περιουσιακών τους στοιχείων. Ιδιαίτερη πτυχή στο σημείο αυτό, που χρήζει ενδελεχούς διερεύνησης*, αποτελεί το χρέος των επιχειρήσεων (κι εδώ θα πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ χρέους σε αδυναμία αποπληρωμής λόγω της τρομακτικής ύφεσης της αγοράς των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και χρέους των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων που συσσωρεύτηκε διαχρονικά με υπέρμετρες και αδιαφανείς δανειοδοτήσεις και αντιμετωπίζεται προνομιακά και ευνοιοκρατικά μέσω του εμπορικού πτωχευτικού κώδικα και του ολιγαρχικού ελέγχου του χρηματοπιστωτικού συστήματος).
*Η ανάλυση πρέπει να επικεντρωθεί στο εξωτερικό χρέος των «ελληνικών» τραπεζών, στο εξωτερικό χρέος των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων και στο χρέος των μεγάλων επιχειρήσεων στο τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα
5. Πολύ πριν ξεσπάσει η «ελληνική κρίση» η κυβέρνηση Καραμανλή ενέκρινε πακέτο κρατικών εγγυήσεων για τις τράπεζες αξίας 28 δισ. ευρώ, δηλαδή πολύ μεγαλύτερο απ’ το 10% του ΑΕΠ της χώρας. (Ν. 3723 ΦΕΚ 250-9 ΔΕ8 δισΚ 2008).
Όταν η «κρίση» ήταν πια δεδομένη και η συμφωνία για το πακέτο στήριξης είχε κλείσει, η κυβέρνηση Παπανδρέου έσπευσε να εγκρίνει νέες κρατικές εγγυήσεις για τις τράπεζες ύψους 15 δισ. ευρώ, δηλαδή ποσοστό που ξεπερνούσε το 5% του ΑΕΠ (Παπανδρέου: -Ν.3845 ΦΕΚ65 6ΜΑΙ 2010 – 15 δισ. ευρώ).
Ενώ η χώρα βρισκόταν υπό στήριξη και λάμβανε κατά κοινή πια ομολογία τα σκληρότερα δημοσιονομικά μέτρα που έχει λάβει ποτέ αναπτυγμένη χώρα στη μοντέρνα ιστορία, προσπαθώντας να αποφύγει την πτώχευση, η κυβέρνηση Παπανδρέου ενέκρινε και τρίτο πακέτο κρατικών εγγυήσεων για τις τράπεζες, ύψους 10 δισ. ευρώ ( Ν. 3864 ΦΕΚ 119 21 ΙΟΥΛ 2010).
Παρά το γεγονός πως η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας επιδεινώθηκε σφόδρα η τότε κυβέρνηση ενέκρινε άλλα τρία πακέτα κρατικών εγγυήσεων για τις τράπεζες συνολικού ύψους 85 δισ ευρώ:
Ν. 3672 ΦΕΚ 148 3 ΣΕΠΤ 2010 – 25 δισ. Ευρώ
Ν. 3965 ΦΕΚ 113 18 ΜΑΙ 2011 – 30 δισ. Ευρώ
Πρ Νομ Περ. ΦΕΚ 203 14 ΣΕΠΤ 2011- 30 δισ. ευρώ
Με την Ελλάδα να έχει ήδη αποδεχτεί την αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεων της και να έχει συμφωνήσει στην αναδιάρθρωση του χρέους της εν μέσω μία δραματικής ύφεσης, η κυβέρνηση Παπαδήμου προχώρησε στην έγκριση και νέου πακέτου κρατικών εγγυήσεων για τις τράπεζες ύψους 30 δισ. ευρώ (Ν. 4031 ΦΕΚ 256 – 9 ΔΕΚ 2011 – 30 δισ. ευρώ).
Έτσι, το σύνολο των κρατικών εγγυήσεων που έλαβαν οι ελληνικές τράπεζες ανήλθε στα 168 δισ. ευρώ. Πέρα απ’ αυτό με βάση τη συμφωνία για το PSI η Ελλάδα ανέλαβε να παράσχει 50 δισ. ευρώ από τα 130 δισ. ευρώ του δεύτερου πακέτου στήριξης για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, εκ των οποίων χρησιμοποιήθηκαν τα 40 δισ.
Έτσι, το σύνολο εγγυήσεων και δανείων που παράσχει το κράτος στις τράπεζες ανέρχεται στα 208 δισ. ευρώ, ποσό που υπερβαίνει το 100% του ραγδαία συρρικνωμένου ετησίως ΑΕΠ της χώρας.
6. Η θυγατρική της Ε.Τ.Ε. Πανγαία η οποία ιδρύθηκε το 2010, κατέχει περίπου 240 ακίνητα, τα περισσότερα είναι υψηλής εμπορικής και αισθητικής αξίας στα κεντρικότερα σημεία της χώρας και ιδιαίτερα στην Αθήνα, μερικά από αυτά είναι από τα πιο αξιόλογα ακίνητα της χώρας, στα οποία είναι γραμμένη όχι μόνο η ιστορία της Εθνικής τράπεζας αλλά και του Ελληνικού κράτους. Πρόσφατα η ισραηλινή εταιρεία INVEL απέκτησε το πλειοψηφικό πακέτο 66% της Πανγαίας με πρωτοφανείς χαριστικούς όρους. Για το τελικό τίμημα που ορίστηκε στα 650€ εκατομμύρια η ισραηλινή εταιρεία θα καταβάλλει μόνο τα 160 εκ. και θα εισφέρει σε είδος δύο ακίνητα στην Ιταλία αξίας 70 εκ. €. Τα υπόλοιπα θα της τα δανείσει η Εθνική Τράπεζα με το προκλητικό επιτόκιο 2,718% τη στιγμή που οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις δανείζονται με επιτόκια από 7%-9%. Η χρηματοδότηση από την ίδια την Εθνική τράπεζα, για να αγοράσει η INVEL την Πανγαία είναι μια περίεργη τραπεζική πρακτική, όπως επίσης και η αποπληρωμή του δανείου που θα πραγματοποιηθεί από τα εξασφαλισμένα μισθώματα 70 εκ. € που θα καταβάλλει η ίδια η ΕΤΕ για τη στέγαση των καταστημάτων της. (βλ. Το σκάνδαλο της «Πανγαία» Η ΑΥΓΗ 09.01.2014)
*Αρχικά η έννοια της επένδυσης σήμαινε τη δημιουργία παραγωγικών μονάδων, στη συνέχεια από τη δεκαετία του 1970 σταδιακά όλο και περισσότερο μετατοπίστηκε για να σηματοδοτήσει τις χρηματοοικονομικές τοποθετήσεις, ενώ σήμερα διαφαίνεται ότι αποτελεί μετωνυμία της υφαρπαγής υλικού πλούτου μέσω συντονισμένων ενεργειών εξωοικονομικής θεσμοποιημένης βίας που εμφανίζονται ως ασύνδετες μεταξύ τους οικονομικές λειτουργίες.
Υ.Γ.: Μετά τη σύνταξη του κειμένου μας, ψηφίστηκε εσπευσμένα με κατεπείγουσες διαδικασίες, κατά την τελευταία συνεδρίαση του κοινοβουλίου το 2013, η απελευθέρωση των πλειστηριασμών με ένα μεταβατικό στάδιο περιορισμένης προστασίας της κύριας μόνον κατοικίας και υπό πολλές προϋποθέσεις, ενός μικρού αριθμού δανειοληπτών για το 2014, ενώ από το 2015 υπάρχει πλήρης απελευθέρωσή τους.
Νέο Πλαίσιο περιορισμένης μερικής προστασίας Α΄ κατοικίας μετά την Άρση των Πλειστηριασμών από 1/1/2014
Εν τέλει μέσα από μια μεθοδευμένη διαδικασία παραπληροφόρησης και με πρόσχημα την προστασία των δανειοληπτών, έφερε τελευταία στιγμή στο τέλος της χρονιάς του 2013 στο ελληνικό κοινοβούλιο ένα, υπαγορευμένο από τις τράπεζες και τη διεθνή του μεγάλου κεφαλαίου και των τοκογλύφων δανειστών, νομοσχέδιο, που αποτελεί πλέον νόμο του κράτους με την απελευθέρωση των πλειστηριασμών, προβλέποντας μια περιορισμένη προστασία για την πρώτη μόνο κατοικία υπό σειρά σωρευτικών δεσμευτικών προϋποθέσεων που ουσιαστικά αφήνει ακάλυπτη τη μεγάλη πλειονότητα των υπερχρεωμένων δανειοληπτών, με αποτέλεσμα την πλήρη απελευθέρωση των πλειστηριασμών από 1/1/2014 και την εκκίνηση της προβλεφθείσας λεηλασίας.
Η ρύθμιση Παπαθανασίου, που προέβλεπε προστασία για όλους τους δανειολήπτες ανεξάρτητα κατηγορίας και για ποσό οφειλών μέχρι 200.000 €, έχει καταργηθεί. Επίσης για οφειλές προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και ΔΕΚΟ αλλά και σε τρίτους εξακολουθεί να μην υπάρχει καμία προστασία.
Οι προϋποθέσεις για την υποτιθέμενη προστασία της πρώτης κατοικίας, μετά τα νέα, καταστροφικά για τους δανειολήπτες, δεδομένα μετά τον πρόσφατο νόμο για τους πλειστηριασμούς, είναι οι εξής:
Η χρήση της προστασίας από τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας, αφορά όλους τους οφειλέτες ανεξάρτητα ιδιότητας. Δηλαδή ανέργους, μισθωτούς και συνταξιούχους ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, ελεύθερους επαγγελματίες, εμπόρους, επιτηδευματίες, ιδιώτες.
Προϋποθέσεις:
- Ετήσιο οικογενειακό καθαρό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των 35.000 ευρώ (καθαρό).
- Συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ. Από το ποσό αυτό, το σύνολο των καταθέσεων και των κινητών αξιών του οφειλέτη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των 15.000 € με βάση στοιχεία της 20ης Νοεμβρίου 2013. Εξαίρεση αποτελούν καταθέσεις που αφορούν περιοδικές παροχές από συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά προγράμματα
- Αντικειμενική αξία κατοικίας μέχρι 200.000 €
Για οικογένειες με τρία και περισσότερα παιδιά, για άτομα με αναπηρία 67% και άνω, για όσους βαρύνονται φορολογικά από άτομα με αναπηρία 67% και άνω, τα όρια των σωρευτικών προϋποθέσεων προσαυξάνονται σε ποσοστό 10%.
Σε ότι αφορά τους οφειλέτες με μηδενικό εισόδημα ή ανέργους με μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας, και εφόσον πληρούν τις σωρευτικές προϋποθέσεις του νόμου, προβλέπεται αναστολή πλειστηριασμών χωρίς να υπάρχει υποχρέωση οποιασδήποτε καταβολής.
Τονίζεται ιδιαίτερα ότι όσοι καλύπτονται από το νέο νόμο πρέπει να προχωρήσουν σε συγκεκριμένες κινήσεις για να μην χάσουν την ευκαιρία προστασίας. Δηλαδή έχουν υποχρέωση υποβολής στον δανειστή, μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2014 ή εντός δύο μηνών από την επίδοση διαταγής προς εκτέλεση, υπεύθυνης δήλωσης, στην οποία θα αναγράφονται τα πλήρη στοιχεία του, λεπτομερή και επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας, περιγραφή, που να αποδεικνύει ότι πληροί τις προϋποθέσεις και αναλυτική κίνηση των λογαριασμών που ξεπερνούν το ποσό των 1.000 ευρώ τους τελευταίους είκοσι τέσσερις μήνες.
Επίσης ο νόμος δίνει το δικαίωμα στον δανειστή κατά τη διάρκεια απαγόρευσης του πλειστηριασμού να καλέσει τον οφειλέτη να προσκομίσει μέσα σε προθεσμία ενός μηνός δικαιολογητικά που αφορούν τις ιδιοκτησίες του, φορολογικά αποδεικτικά, αποδεικτικά καταθέσεων και κινήσεων λογαριασμών καταθέσεων τους, κινητών αξιών κα πληθώρα άλλων.
Σχετικά με την προστασία από το Νόμο 3869/10 (Νόμος Κατσέλη) αλλά και την τροποποίησή του με το Ν. 4161/13 αναφέρουμε ότι δεν καλύπτουν όλους τους δανειολήπτες, αλλά μόνο τους μισθωτούς, συνταξιούχους και μικρό αριθμό ελεύθερων επαγγελματιών. Οι έμποροι και εκείνοι που έχουν επιχειρήσεις που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν δεν καλύπτονται. Ακόμη και αν ανήκουν στις κατηγορίες, που εντάσσονται στο νόμο 4161 θα πρέπει να καλύπτουν σωρευτικά ένα μεγάλο αριθμό κριτηρίων, γεγονός που μειώνει σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα ένταξής τους.
Επιπλέον, οι δανειολήπτες, που δεν εντάσσονται στο νέο νόμο θα πρέπει να κινηθούν με βάση τα νέα δεδομένα.
Όπως φαίνεται μέσα στους στόχους του νέου νόμου ήταν και η προστασία των τραπεζών από την πλευρά της διακοπής του παγώματος των σχέσεων των τραπεζών με τους οφειλέτες. Προκειμένου να σώσουν την κύρια κατοικία τους, οι δανειολήπτες θα πρέπει να καταβάλλουν μία δόση, που ξεκινά από τα 42 € για οικογενειακά εισοδήματα 5.000 € και φθάνει τα 458 € για εισοδήματα 35.000 €., ποσά, που δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα στις σημερινές δυσχερείς οικονομικές για τα νοικοκυριά συνθήκες. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι ευνοϊκή ρύθμιση για τις τράπεζες, που θα δουν τα δάνειά τους να «πρασινίζουν».
Το ζητούμενο είναι τι γίνεται με το δάνειο από τη στιγμή, που ο δανειολήπτης εντάσσεται στις διατάξεις του νόμου και πληρώνει την υποχρεωτική δόση. Δηλαδή αν επιμηκύνεται η διάρκεια του δανείου, αν αλλάζει το επιτόκιο κ.α.
Η απάντηση είναι ότι θα αποφασισθεί από την τράπεζα ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος, επομένως και της δόσης που μπορεί να δίνει ο δανειολήπτης. Όσοι έχουν εισοδήματα από 20.000 έως 35.000 ευρώ (καθαρά), όπως φημολογείται από τις τράπεζες, θα ενταχθούν σε ένα από τα προγράμματα ρυθμίσεων, που εφαρμόζουν οι τράπεζες.
Σε γενικές γραμμές προβλέπουν επιμήκυνση του δανείου έως 40 χρόνια, δηλαδή αν το δάνειο ήταν για 25 χρόνια μπορεί να επιμηκυνθεί μέχρι τα 40, υπό την προϋπόθεση ότι στη λήξη του ο κύριος κάτοχος δεν θα είναι άνω των 75 ετών.
Σε αντίθετη περίπτωση βασικός δικαιούχος γίνεται ο νεότερος συνδικαιούχος ή μπαίνει στη σύμβαση το παιδί.
Έτσι λοιπόν οι τράπεζες προσπαθούν να υποθηκεύσουν και το μέλλον των παιδιών, που στην προσπάθειά τους να σώσουν το σπίτι των γονιών τους, θα αναγκαστούν να επωμισθούν το βάρος ενός δανείου, που δεν έχουν επιλέξει. Επίσης με την επιμήκυνση θα υπάρξει όφελος για τις τράπεζες αφού θα εισπράξουν περισσότερους τόκους, ενώ οι οφειλέτες θα έχουν αύξηση των υποχρεώσεών τους.
Είναι ηλίου φαεινότερο ότι ο σχεδιασμός των ρυθμίσεων δεν γίνεται για την ανακούφιση των οφειλετών, που στενάζουν κάτω από το βάρος των υποχρεώσεών τους και αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης, αλλά για να ελαφρύνουν τους ισολογισμούς των τραπεζών και να επιβραβεύσουν τους οφειλέτες, που έχουν κάποια εισοδήματα, έτσι ώστε να έχουν δυνατότητα αποπληρωμής του μεγαλύτερου μέρους των οφειλών τους, παράλληλα με την εκκίνηση της λεηλασίας της διασπαρμένης ακίνητης περιουσίας των λαϊκών τάξεων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
Ενημερωτικό φυλλάδιο «Πλειστηριασμοί: αφορούν όλους μας, μπορούμε να αντισταθούμε» της «Αλληλεγγύη για όλους»
David Graeber: Dept. The First 5.000 Years. Melville House Publishing 2012. [ελληνική έκδοση: Χρέος Τα Πρώτα 5.000 Χρόνια, Εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες]
Claude Mineraud: Un Terrorisme Planetaire. Le Capitalisme Financier. Editions de la Difference, 2011.
Maurizio Lazaratto: La Fabrique de l’ Homme Endette, Editions Amsterdam 2011.
Christian Marazzi: The Violence of Financial Capitalism, Editions Semiotext(e) 2011.
Ismael Hossein-Zadeh: «Beyond the Mainstream Explanations of this Recession – A Marxist Analysis», Against the Current, No 146, May-June 2010
Ismael Hossein-Zadeh Making Sense of This Economic Crisis ATC 146, May-June 2010
Michael Hudson (1998) Finance Capitalism versus Industrial Capitalism
Michael Hudson The Bubble and Beyond ISLET (July, 2012)
Michael Hudson FINANCE CAPITALISM AND ITS DISCONTENTS ISLET (November, 2012)
Michel Foucault: Η Γέννηση της Βιοπολιτικής ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΛΕΘΡΟΝ 2012.
Giorgio Agamben: 1) Homo sacer Κυρίαρχη Εξουσία και Γυμνή Ζωή, ΕΚΔΟΣΕΙΣ SCRIPTA 2005, 2) Κατάσταση Εξαίρεσης. Όταν η «έκτακτη αναγκη» μετατρέπει την εξαίρεση σε κανόνα, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗΣ 2007.
ANTONIO NEGRI MICHAEL HARDT: «Ο Χρεωμένος» Να πάρουμε τη σκυτάλη, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ 2013.
Κώστας Λαπαβίτσας: 1) με Μακότο Ίσο «Πολιτική Οικονομία του Χρήματος και του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος» ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ 2004. 2) «Η αμερικανική ύφεση και το Ιαπωνικό φάντασμα», στο «Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ» ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ 2004.
3) Για τη χρηματοπιστωτική κρίση, ΘΕΣΕΙΣ Τεύχος 103, περίοδος: Απρίλιος – Ιούνιος 2008 (Αναδημοσίευση – Μετάφραση από Συνέντευξη του συγγραφέα στο περιοδικό International Socialism, τ. 117, Winter 2008: 13-24, με τίτλο: «The credit crunch»).
Γιώργου Μεταξά: «Η κρίση των subprimes», ΘΕΣΕΙΣ Τεύχος 104, περίοδος Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2008
Γιάννης Μηλιός – Σπύρος Λαπατσιώρας: Χρηματοπιστωτική κρίση και «οικονομική ρύθμιση», ΘΕΣΕΙΣ Τεύχος 103, περίοδος: Απρίλιος – Ιούνιος 2008 & Τεύχος 104, περίοδος: Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2008.
Michael Hudson: 1) «Ο Δρόμος προς τον Αποπληθωρισμό, την Πεονία και το Νεοφεουδαλισμό», 2) «Καταλύτης για την επιβολή σύγχρονου καθεστώτος Νεοφεουδαλισμού και Πεονίας η ελληνική κρίση».
Θεόδωρου Μαριόλη: Υπάρχει Παγκόσμια Οικονομική Κρίση; Πέμπτη, 17 Ιανουαρίου 2013, tometopo.gr
Νίκος Κοτζιάς: EΛΛAΔA AΠOIKIA XPEOYΣ Ευρωπαϊκή αυτοκρατορία & γερμανική πρωτοκαθεδρία, ΠΑΤΑΚΗΣ 2013.
Θανάσης Μανιάτης: Η Δημοσιονομική Κρίση και ο Κοινωνικός Μισθός στην Ελλάδα. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 2012.
Κωστής Χατζημιχάλης: «Γιατί η Τρόικα ενδιαφέρεται για τη γη και τα ακίνητα» Η ΑΥΓΗ ΕΝΘΕΜΑΤΑ 29/9/2013 (περιληπτική απόδοση της παρέμβασης στην εκδήλωση «Ανοικτής Πόλης» με θέμα «Κόκκινα δάνεια και υφαρπαγή της μικροϊδιοκτησίας» (ομιλητές: Τόνια Κατερίνη, Κερασίνα Ραυτοπούλου, Κωστής Χατζημιχάλης, Γιώργος Μ. Χατζηστεργίου• συντονίστρια Ελένη Πορτάλιου), 16.9.2013.
Γιάννη Τόλιου: «Κρίση Χρέους, Διεθνές Δίκαιο και Πολιτικές Διεξόδου», στο ειδικό ένθετο του ΕΠΕΝΔΥΤΗ (Σάββατο 17.11.12), με θέμα: «Δάνεια-Κρίσεις-Χρεοκοπίες. Η μαύρη οικονομική ιστορία του 19ου και 20ου αιώνα.
Γιάννη Τόλιου: «Οικονομική κρίση, «επαχθές χρέος» και εναλλακτική στρατηγική της Αριστεράς», ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ. Τομ. 1
Γιάννη Τόλιου: «Κόκκινα Δάνεια»: Θηλιά στο λαιμό λαϊκών νοικοκυριών και μικροεπιχειρήσεων
Σπύρου Σακελλαρόπουλου: Ελλάδα 2010: η επίθεση του κεφαλαίου. )περιοδικό Θέσεις, τεύχος Ιούλιος Σεπτέμβριος 2010).
Χ. Ι. Πολυχρονίου: Σημειώσεις για τον νεοφιλελευθερισμό, τη λιτότητα και την άφιξη της Μεγάλης Ύφεσης στην Ελλάδα: Ταξικός πόλεμος στην εποχή του χρηματιστικού καπιταλισμού (Η ΑΥΓΗ ΕΝΘΕΜΑΤΑ 11/11/2012)
Σταύρου Μαυρουδέα: Τι είναι (και τι δεν είναι) η Μνημονιακή Στρατηγική και γιατί αποτυγχάνει συστηματικά. Σεπτέμβριος 2013.
Γιώργος Τριανταφυλλόπουλος: Για το ελληνικό δημόσιο χρέος. Νοέμβριος 2013 και Το Λυκώφος του Καπιταλισμού: Οι Κρίσεις και η Χρόνια Γενικευμένη Κρίση του, Εκδόσεις ΚΨΜ.
Γ. Δελαστίκ: «ΔΕΝ ΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΗΓΕΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ» άρθρο στην εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» Τρίτη 19 Νοεμβρίου 2013 και «ΛΥΣΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ», «ΕΘΝΟΣ» Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2013
Γ. Δελαστίκ: ΕΞΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΤΑ «ΚΟΚΚΙΝΑ» ΔΑΝΕΙΑ ΣΕ ΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ! «ΕΘΝΟΣ» Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2013
Σύνταξη Iskra: 150% ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΑ ΚΕΡΔΗ ΤΩΝ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ, ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ Ο ΛΑΟΣ ΕΞΑΘΛΙΩΝΕΤΑΙ! – Iskra: Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013.
Σύνταξη Iskra: Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΒΓΑΖΕΙ ΣΤΟ «ΣΦΥΡΙ» 56 ΑΚΙΝΗΤΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ! Iskra: Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013.
Σύνταξη Iskra: ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΤΙΚΑ 4 ΔΙΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ! Iskra: 2011
Γιάννης Δουλφής: Για τη χειμαζόμενη κοινωνία ή για άλλη μια φορά με πρόσχημα την κοινωνία για τις Τράπεζες; Πέμπτη, 6 Ιουνίου 2013 http://anexartiti-enimerosi.blogspot.gr/ www.maxome.gr/, www.antifonies.gr
ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Συζητάμε όλοι για κρίση, μνημόνια, δημοσιονομικά, δημόσια και ιδιωτικά χρέη, και από την άλλη δεχόμαστε υποσχέσεις για «ανάπτυξη», «έξοδο από την κρίση» και άλλα τέτοια καθησυχαστικά, αλλά θα πρέπει να δούμε τις υπάρχει στο βάθος πίσω από όλα αυτά εγχώριος και διεθνώς.
Όλα υποτίθεται ότι ξεκινάνε από τη λεγόμενη κρίση χρέους – δημοσίου κατά το «αφετηριακό ξέσπασμα» στην Ελλάδα – ιδιωτικού στις περισσότερες χώρες της δύσης, απέναντι στην αντιμετώπιση του οποίου εκπονούνται και εφαρμόζονται καταστροφικές κοινωνικά πολιτικές.
Η κυρίαρχη αφήγηση επικαλείται την παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία υποχρεώνει τη λήψη όλων αυτών των ολέθριων μνημονιακών μέτρων που είναι η αναγκαία θεραπεία για να βγούμε από αυτή. Παρά το γεγονός ότι η αφήγηση αυτή λειτούργησε καθησυχαστικά για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, σήμερα δεν είναι αρκετά πειστική λόγω και των – αναμενομένων άλλωστε – αντίθετων από τα διακηρυχθέντα αποτελεσμάτων.
Το σημαντικό ζήτημα που τίθεται για την αριστερά είναι αν πράγματι αυτό που ζούμε είναι μια παγκόσμια καπιταλιστική κρίση ή μια κρίση χρέους ή μια κρίση του ευρώ και της ευρωζώνης, όπως με παραλλαγές διατείνονται διάφορες αφηγήσεις από την πλευρά αυτή.
Για το αν υπάρχει οικονομική κρίση με «μαρξικά κριτήρια» (κρίση υπερσυσσώρευσης, πτωτική τάση του μέσου ποσοστού κέρδους), όπως τα περισσότερα ρεύματα στην αριστερά δέχονται,
θα πρέπει να λάβουμε ενδεικτικά υπόψη μας ορισμένα πρόσφατα πραγματολογικά δεδομένα;
1) Ως προς την «κρίση χρέους» – δημοσίου κατά το «αφετηριακό ξέσπασμα» στην Ελλάδα – ιδιωτικού στις περισσότερες χώρες της δύσης, η οποία αποτέλεσε τον πυροκροτητή των πρόσφατων εξελίξεων, για την αντιμετώπιση του οποίου εκπονούνται και εφαρμόζονται καταστροφικές κοινωνικά πολιτικές, σημειώνουμε ορισμένα σημαντικά στοιχεία, με επίκεντρο τη λεγόμενη ελληνική «κρίση χρέους» με δεδομένα του 2010.
Το υψηλότερο «δημόσιο» χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στον κόσμο είχε – και εξακολουθεί να έχει – η Ιαπωνία, ενώ η Ιρλανδία κατείχε την πρώτη θέση όσον αφορά το συνολικό – «δημόσιο» και ιδιωτικό – εξωτερικό χρέος, ένα δείκτη που είναι πολύ πιο ακριβής για την αποτύπωση του μεγέθους του χρέους (σύμφωνα με δημοσίευμα της ηλεκτρονικής έκδοσης του BBC – BBC Mobile).
Η Ελλάδα είχε το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ στην ΕΕ, αλλά ως προς το συνολικό εξωτερικό χρέος – που περιλαμβάνει το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος που οφείλεται σε τράπεζες και άλλους φορείς στο εξωτερικό – ερχόταν τέταρτη στη σχετική κατάταξη.
Ειδικότερα, το ίδιο δημοσίευμα καταγράφει τα χρέη που είχαν δέκα χώρες με υψηλά επίπεδα δανεισμού – επτά που είναι μέλη της Ευρωζώνης (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία και Γαλλία), οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Βρετανία.
«Το δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας φθάνει στο 233% του ΑΕΠ, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του κατέχεται από ημεδαπούς, με συνέπεια να είναι μικρή η εξάρτησή της από τον εξωτερικό δανεισμό. Η Ελλάδα έχει δημόσιο χρέος ίσο με 166% του ΑΕΠ, η Ιταλία 121%, η Ιρλανδία 109%, η Πορτογαλία 106% και οι ΗΠΑ 101%, ενώ ποσοστό χαμηλότερο του 100% έχουν η Γαλλία (87%), η Γερμανία (83%) και η Ισπανία (67%).
Η Ιρλανδία έχει με διαφορά το μεγαλύτερο εξωτερικό χρέος, το οποίο φθάνει στο αστρονομικό 1.093% του ΑΕΠ, δηλαδή σχεδόν 12 φορές το ακαθάριστο εθνικό προϊόν της χώρας.
Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Βρετανία, με το χρέος του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε αλλοδαπούς πιστωτές – τράπεζες και άλλους φορείς- να φθάνει στο 436% του ΑΕΠ και στην τρίτη η Ισπανία με 284% του ΑΕΠ.
Αμέσως μετά έρχεται η Ελλάδα με 252% του ΑΕΠ και πολύ κοντά η Πορτογαλία με 251% του ΑΕΠ.
Υψηλό εξωτερικό χρέος έχουν και η Γαλλία (235% του ΑΕΠ) και η Γερμανία (176% του ΑΕΠ), γεγονός που υποδηλώνει υψηλό δανεισμό του ιδιωτικού τομέα τους. Η Ιταλία έχει εξωτερικό χρέος ίσο με το 163% του ΑΕΠ της, ενώ μικρότερο είναι το εξωτερικό χρέος των ΗΠΑ (101% του ΑΕΠ) και της Ιαπωνίας (50%).
Η Ιρλανδία προηγείται και στην κατάταξη των χωρών με το υψηλότερο κατά κεφαλήν εξωτερικό χρέος, καθώς οι Ιρλανδοί οφείλουν κατά μέσο όρο το ποσό των 390.969 ευρώ. Στη δεύτερη θέση ακολουθούν οι Βρετανοί με χρέος 117.580 ευρώ, οι Γάλλοι (66.508 ευρώ), οι Γερμανοί (50.659 ευρώ) και στη συνέχεια ακολουθούν οι Έλληνες με 38.073 ευρώ κατά κεφαλήν εξωτερικό χρέος. Το χαμηλότερο χρέος στο εξωτερικό έχουν οι Ιάπωνες με 15.934 ευρώ». (Πηγή: epikaira.gr)
Σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση του ζητήματος του χρέους είναι αν αυτό είναι εξωτερικό ή εσωτερικό – οφείλεται δηλαδή σε εγχώριους ή αλλοδαπούς πιστωτές καθώς και σε συνάφεια με αυτό και το νόμισμα στο οποίο αυτό οφείλεται. Οπωσδήποτε η δυνατότητα διαχείρισης του χρέους είναι δυσχερέστερη, όταν αυτό είναι εξωτερικό, όπως στην περίπτωσή μας αυτό έγινε σταδιακά από τα μέσα της δεκαετίας του ΄80, αλλά ολοκληρωτικά με την υιοθέτηση ως επίσημου νομίσματος του ευρώ. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο ως προς τη δυνατότητα εξυπηρέτησής του εξωτερικού χρέους, πρέπει να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο το κρατικό μέρος του, αλλά και το ιδιωτικό (το οφειλόμενο δηλαδή από φυσικά πρόσωπα και ιδιωτικές επιχειρήσεις). Ως προς το δεύτερο αυτό σκέλος, όπως διαπιστώνεται από τα παραπάνω στοιχεία, η Ελλάδα δεν βρισκόταν στη χειρότερη θέση, που καθιστούσε αναπόφευκτη την προσφυγή στο ΔΝΤ και τους μηχανισμούς που εγκαινιάστηκαν για πρώτη φορά με την επιβολή της λεγόμενης τρόικα και είχαν ως αποτέλεσμα την επιβολή των γνωστών μέτρων. Αφετέρου αποδεικνύεται μια ακόμη – πέραν των άλλων – αρνητική πτυχή της υιοθέτησης του ευρώ, ως επίσημου νομίσματος.
Το συμπέρασμα που προκύπτει – μαζί με τα γεγονότα που αποκαλύφθηκαν για το σχεδιασμό από πολύ πριν και τις συντονισμένες ενέργειες που τον έθεσαν σε εφαρμογή τη διαδικασία της διεθνούς επιτροπείας των δανειστών – είναι ότι πάρα πολλές άλλες χώρες βρίσκονταν ήδη σε δυσχερέστερη θέση, και δεν υπήχθησαν ή σε κάποιες περιπτώσεις αυτό έγινε πολύ αργότερα στην επιτροπεία.
Νομίζω, πως αν δεχθούμε ότι ούτε η κρίση του καπιταλισμού, με όποιο τρόπο κι αν αυτή γίνεται αντιληπτή, στοιχειοθετείται, ούτε η επιλεκτική κρίση χρέους, πρέπει να αναρωτηθούμε, τι είναι αυτό που πράγματι σήμερα συμβαίνει, παγκοσμίως, και ιδιαιτέρως στην Ελλάδα.
Στον πυρήνα του προβλήματος βρίσκεται το αδιέξοδο του μεταβατικού σταδίου του καπιταλισμού, του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού. Με την εκδήλωση της κρίσης κεφαλαιακής υπερσυσσώρευσης στις αρχές της δεκαετίας του ΄70, ξεκίνησε μια διαδικασία χρηματιστικοποίησης με διάφορους τρόπους την οποία διευκόλυνε ο νεοφιλελευθερισμός.
Συσσωρεύτηκε στη χρηματοπιστωτική σφαίρα τεράστιος όγκος κεφαλαίων που κινείται με μεγάλες ελευθερίες και ταχύτητα διεθνώς, ο οποίος δεν είναι δυνατόν να έχει πραγματικό αντίκρισμα (πλασματικό κεφάλαιο – παράγωγα χρηματοπιστωτικά προϊόντα) παρά τα αποκομιζόμενα τρέχοντος κέρδη, αφού ο συνολικός όγκος του βάσει υπολογισμών ανέρχεται σε 16 περίπου φορές του παγκόσμιου ΑΕΠ (2010). Όπως αναφέρει ο Γ. Τόλιος «…Το 2010, σύμφωνα με στοιχεία της «Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών» (BIS), η αξία όλων αυτών των «χάρτινων και άυλων αξιών» ανήλθε σε 1.032 τρις δολάρια, ενώ τον ίδιο χρόνο το παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν μόλις 62 τρις δολάρια…»
Το 2008 ξέσπασε η «χρηματοπιστωτική κρίση», που κλόνισε τα θεμέλια του συστήματος και ανέδειξε το ζήτημα της αδυναμίας πραγματοποίησης της χρηματικής αξίας του συσσωρευμένου στο χρηματοπιστωτικό τομέα κεφαλαίου. Η απάντηση των κυρίαρχων δυνάμεων της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας μέσω της πολιτικής εκπροσώπησης στο σύγχρονο κράτος έκτακτης ανάγκης, ήταν η άμετρη κρατική ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα και του τραπεζικού συστήματος, μετατρέποντας τις μη δυνάμενες να πραγματοποιηθούν απαιτήσεις του σε κρατικό χρέος που επιρρίφθηκε στην κοινωνία, ανακυκλώνοντας και μεγεθύνοντας το πρόβλημα. Οι επιβληθείσες άγριες πολιτικές λιτότητας συντελούν σε ένα φαύλο κύκλο, υπερχρέωσης της μεγάλης μάζας του πληθυσμού μέσω υπέρμετρης φορολόγησης και συρρίκνωσης του εισοδήματος με τη διαδικασία του αποπληθωρισμού, που απομυζά το κυκλοφορούν στην αγορά χρήμα διατηρώντας ανέπαφη την «αξία» του, και υποτιμώντας παράλληλα τη νομισματική αποτίμηση του υλικού πλούτου (νομισματικοποίηση).
Μέσα από την επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού έχει συντελεστεί μια άλλου τύπου σχέση μεταξύ πολιτικού συστήματος και των κυρίαρχων κύκλων του χρηματοπιστωτικού κυρίως κεφαλαίου, με το κράτος να επιτίθενται στους όρους ζωής του πληθυσμού, υπονομεύοντάς τους (βλ. την έννοια της βιοπολιτικής), ώστε να διατηρήσει ανέπαφες τις αξιώσεις του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και να επιτρέψει την υλική του πραγματοποίηση. Η υφαρπαγή του υλικού πλούτου, που αποτελεί στρατηγικό στόχο του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, συντελείται μέσω συντονισμένων ενεργειών εξωοικονομικής θεσμοποιημένης βίας που εμφανίζονται ως ασύνδετες μεταξύ τους οικονομικές λειτουργίες.
2) Στην κορυφή του βρίσκεται η αφρόκρεμα του μεγάλου κεφαλαίου. Για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί ο όγκος αυτός των κεφαλαίων πρέπει να αποκτήσει όλο και πιο στέρεα δικαιώματα στο φυσικό πλούτο της γης. Να πάρει στην κυριότητά του όλη την ακίνητη περιουσία που βρίσκεται είτε στο «δημόσιο» κρατικό έλεγχο, είτε διάσπαρτη στην κυριότητα των πολιτών. Όταν αυτό γίνει εφικτό και διαμορφώσει ένα άλλο κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο, τότε θα αποφασίσει να διαγράψει το μέρος εκείνο των χρηματοπιστωτικών μέσων που πλεονάζουν.
3) Ως προς την αφήγηση, τέλος, που αναφέρεται στην κρίση του ευρώ, στην εσφαλμένη «αρχιτεκτονική» του και απολήγει σε «πανευρωπαϊκές προτάσεις» για την αντιμετώπισή της, επισημαίνονται τα εξής. Η οικονομική και κοινωνική αποδιάρθρωση που συντελείται ασύμμετρα στον οικονομικό – γεωγραφικό χώρο της ευρωζώνης δεν αποτελεί κρίση, αλλά δομικό – λειτουργικό στοιχείο, συστατικό του νομίσματος αυτού και των κανόνων που συνοδεύουν την ύπαρξή του με στόχο την πλήρη αναδιάταξη σε κοινωνικό και εθνικό επίπεδο για τη βίαιη μετάβαση στο νέο υπόδειγμα του ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Η πρώτη φάση – αμιγώς οικονομική – οδήγησε τις πιο αδύναμες οικονομίες στην οικονομική υποβάθμιση, την απώλεια ανταγωνιστικότητας, την αποβιομηχάνιση και την παραγωγική αποσάρθρωση, παράλληλα με τη δημιουργία υψηλού κρατικού χρέους και εμπορικών ελλειμμάτων και την εμπέδωση της γερμανικής ηγεμονίας, ενώ η δεύτερη σε πλήρη κατάρρευση και πολιτικό – οικονομικά προγράμματα καταστροφής με στόχο τη λεηλασία. Σήμερα δε βιώνουμε τον καπιταλισμό της εκμετάλλευσης, αλλά τον καπιταλισμό της λεηλασίας, ένα μεταβατικό στάδιο που παραπέμπει σε ιστορικές εποχές, όπως αυτή της πρωταρχικής συσσώρευσης με τις περιφράξεις, με αναλογίες στις λειτουργίες της αποικιοκρατίας και της δουλοκτησίας του αμερικανικού νότου και μεταβατικές μορφές παράλληλες με αυτές που συντελέστηκαν στα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» προς τον άγριο καπιταλισμό στην ΕΣΣΔ και τις ανατολικές ευρωπαϊκές χώρες στη τέλη της δεκαετίας του 80 και στη συνέχεια.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΤΥΧΗ
Το 2010 επιβλήθηκε στη χώρα μας το νεοαποικιακό καθεστώς ελέγχου του διεθνούς χρηματοπιστωτικού πρωτίστως κεφαλαίου με προσχηματική αφετηρία και μοχλό το κρατικό – που βαφτίζεται «δημόσιο» – χρέος, διά της επιβολής του νέου θεσμού της λεγόμενης Τρόικα με την είσοδο του Δ.Ν.Τ. (Ε.Ε. – Ε.Κ.Τ. – Δ.Ν.Τ.) και τη «συνομολόγηση» «διακρατικών» δανειακών συμβάσεων και συνοδευτικών μνημονίων υποχρεωτικής πολιτικής όρων χρηματοδότησης, που εφαρμόζει με τον πιο βάναυσο τρόπο τις πολιτικές που περιγράφονται παραπάνω. Έτσι το υποτιθέμενο υψηλό κρατικό χρέος – που ειρήσθω εν παρωδώ, ενώ ανερχόταν σε 115% του Α.Ε.Π. στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2009, εκτινάχθηκε στο 175% το Νοέμβριο του 2013 – αποτέλεσε το άλλοθι για την εφαρμογή μιας άγριας πολιτικής «εσωτερικής υποτίμησης», τεράστιας μείωσης του Α.Ε.Π. και μεταφοράς του από ιδιωτική απαίτηση του διεθνούς τραπεζικού συστήματος με εφαρμογή του εσωτερικού δικαίου των ομολόγων σε διεθνή κρατική απαίτηση με επαχθείς όρους αγγλικού δικαίου και διεθνούς δικαιοδοσίας, με υπέγγυα εξασφάλιση, τη δημόσια, αλλά και εμμέσως την ιδιωτική κυρίως ακίνητη περιουσία.
Ιδιαίτερα στη χώρα μας το μεγαλύτερο μέρος της ακίνητης περιουσίας βρίσκεται διάσπαρτο στην κυριότητα της πλειονότητας των πολιτών. Και αυτό έχει επισημανθεί από καιρό ως «αμαρτωλή απόκλιση» στην «ανεπτυγμένη Ευρώπη». Αναζητείτο από καιρό λοιπόν η εξεύρεση μιας πολιτικής βίαιης συγκέντρωσης με τη νομιμοφανή αποστέρηση της ακίνητης περιουσίας από τα πολλά ιδιωτικά χέρια – είτε ως καταναλωτικό αγαθό που καλύπτει στεγαστικές ανάγκες, είτε ως μικροιδιοκτησία που αποκομίζει κάποια μικρή πρόσοδο – για να αξιοποιηθεί κεφαλαιακά.
Το κρατικό χρέος λοιπόν με τις «μνημονιακές πολιτικές» κοινωνικοποιείται επιβαλλόμενο στους ώμους των λαϊκών στρωμάτων, μέσω της υπέρμετρης φορολόγησης των λαϊκών εισοδημάτων, αλλά και της ακίνητης περιουσίας που δεν συναρτάται με την απόκτηση εισοδήματος, ώστε να καταστεί αδύνατη η πληρωμή τους και η συντήρηση των ακινήτων με αποτέλεσμα την κάθετη πτώση της αξίας τους και την κατάρρευση της κτηματαγοράς. Οι φόροι που επιβάλλονται στην ακίνητη περιουσία βασίζονται, είτε σε διογκωμένες πλασματικές «αντικειμενικές» αξίες, είτε αυθαίρετα (βλ. Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε. – Ε.Τ.Α.Α. και νέος σχεδιαζόμενος φόρος ακίνητης περιουσίας που τα μονιμοποιεί, όπως άλλωστε είχε εξαρχής επισημανθεί).
4) ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΟΑΝΑΓΓΕΛΘΕΙΣΑΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ
Φορολογία – Φορολογικές απαιτήσεις του κράτους
Η δυνατότητα του κράτους να εκπλειστηριάζει ακίνητη και να κατάσχει κινητή περιουσία είναι ήδη θεσμοθετημένη, μέσα από ένα νομοθετικό πλαίσιο που επιτρέπει την κατάσχεση κινητών αξιών (τραπεζικών λογαριασμών, ενοικίων, ακίνητης περιουσίας, συμπεριλαμβανομένης της Α΄ κατοικίας, ακόμη και συντάξεων άνω του ποσού των 1.000 ευρώ μηνιαίως).
Τι σχεδιάζεται: η δυνατότητα εκβιασμού του κράτους προς του πολίτες που αδυνατούν να πληρώσουν τους υπέρογκους δυσανάλογους φόρους που τους επέβαλε στα πλαίσια κοινωνικοποίησης και αποπληρωμής του χρέους από αυτούς, να ανταλλάσσουν τα ακίνητά τους όση και αξία να έχουν με τις φορολογικές οφειλές για να αποφύγουν τη φυλάκιση.
Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των φορολογουμένων προς το κράτος ανέρχονται σήμερα στο ποσόν των 65 δις ευρώ περίπου, ενώ η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί προσεχώς.
Βλέπετε και απόσπασμα από πρόσφατο δημοσίευμα σχετικά με τη δράση των φορολογικών αρχών απέναντι στους οφειλέτες: «Η κυβέρνηση έχει βάλει απροκάλυπτα «χέρι» σε 93.330 λογαριασμούς οφειλετών μέσω εφορίας από την αρχή του χρόνου, ενώ στο «σφυρί» βγαίνουν 56 σπίτια την ημέρα! Μόνο τον Οκτώβριο οι φορολογικές αρχές έβγαλαν σε πλειστηριασμό 1.553 κατοικίες και οικόπεδα και 14.197 ακίνητα συνολικά στο δεκάμηνο του έτους. Σε σχέση με το περσινό δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 οι πλειστηριασμοί ακινήτων σημειώνουν αύξηση κατά 26,3% αφού πέρυσι η εφορία έβγαλε σε δημοπρασία 11.240 ακίνητα συνολικά. «Έκρηξη» σημειώνουν και οι κατασχέσεις σε χέρια τρίτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα στους πρώτους δέκα μήνες του 2013 αυτές διπλασιάστηκαν φθάνοντας τις 11.883 τον Οκτώβριο από 5.592 τον Ιανουάριο. Πρώτη στις κατασχέσεις είναι η Δ.Ο.Υ Β΄ Ηρακλείου με 1.052 κατασχέσεις «εις χείρας τρίτων» τον Οκτώβριο και ακολουθούν η ΦΑΕΕ Πειραιά με 793, η Δ.Ο.Υ Κοζάνης με 592, η Δ.Ο.Υ. Καλαμάτας με 588, η Δ.Ο.Υ. Μεγάλων Επιχειρήσεων με 504 κ.ά. Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με τα στοιχεία, 81.583 νοικοκυριά και επιχειρήσεις είδαν την εφορία να απλώνει «χέρι» σε τραπεζικούς λογαριασμούς, μισθούς, ενοίκια και ταμεία επιχειρήσεων την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου του τρέχοντος έτους. Την αντίστοιχη περυσινή περίοδο οι κατασχέσεις εις χείρας τρίτων ανήλθαν σε 48.589».
(Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΒΓΑΖΕΙ ΣΤΟ «ΣΦΥΡΙ» 56 ΑΚΙΝΗΤΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ! Iskra: Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013)
Η νέα φορολογία εισοδήματος που ισχύει για το 2013, αλλά η επαχθέστερη του 2014 θα καταστήσει αδύνατη την ανταπόκριση της τεράστιας πλειονότητας του πληθυσμού να ανταποκριθεί στις παράλογες απαιτήσεις της. Ειδικότερα η φορολόγηση με 26% χωρίς καμία απαλλαγή για τους ελεύθερους επαγγελματίες, αντιστρέφει τα μέχρι σήμερα «προνόμια» που απολάμβαναν σε σχέση με τη φορολόγηση των εισοδημάτων μισθωτής εργασίας που έχουν κι αυτά υποστεί τεράστια επιβάρυνση από την ελαχιστοποίηση του αφορολογήτου υπό προϋποθέσεις και την αύξηση του ποσοστού του συντελεστή των χαμηλότερων φορολογικών κλιμακίων.
Με τη νέα σχεδιαζόμενη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας μονιμοποιούνται τα χαράτσια της τελευταίας τριετίας που υποτίθεται πως ήταν «προσωρινά» – στην πραγματικότητα λειτούργησαν ως δοκιμαστικός σωλήνας για εμπέδωση της αξίωσης – με αποτέλεσμα την αδυναμία ανταπόκρισης της μεγαλύτερης μερίδας του πληθυσμού στην «υποχρέωση» αυτή, δεδομένου ότι ζητείται φόρος από κάτι που δεν παράγει εισόδημα και από υποκείμενα φόρου, με διαρκώς συρρικνούμενα εισοδήματα. Αν υποτεθεί, όπως διατείνονται οι εμπνευστές του, ότι θα έπρεπε να υπάρχει κάποιος φόρος περιουσίας, ο φόρος αυτός δεν αποτελεί φόρο περιουσίας, διότι δεν σχετίζεται με την αξία της ακίνητης περιουσίας και δεν προβλέπει κανένα αφορολόγητο όριο, αλλά με τα τετραγωνικά κάθε ακινήτου και με τον προσδιορισμό ενός εξωφρενικού ποσού ανά τ.μ. που υπερακοντίζει και οποιαδήποτε τιμή ενοικίου με τα σημερινά δεδομένα, άρα ούτε καν ενοικιαστές δεν γινόμαστε της ιδιοκτησίας μας, αλλά μας επιφυλάσσουν την τύχη του άστεγου πρόσφυγα.
Ιδιωτικά χρέη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στις Τράπεζες
Η υπερχρέωση των ελληνικών νοικοκυριών συντελέστηκε τα τελευταία χρόνια κατ’ αρχάς λόγω υπερδανεισμού από την αλόγιστη πιστωτική επέκταση που εφαρμόστηκε από τη δεκαετία του 1990 και κατά δεύτερο λόγο από τις αναγκαστικές εισοδηματικές περικοπές λόγω της εφαρμογής στη συνέχεια των μνημονιακών πολιτικών της τελευταίας τετραετίας. Έτσι συσσωρεύθηκαν υποχρεώσεις στις Τράπεζες που ολοένα και περισσότεροι δανειολήπτες αδυνατούν να εκπληρώσουν με συνέπεια. Επίσης και οι μικρές επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα προβλήματα αποπληρωμής των δανειακών τους υποχρεώσεων, λόγω της φοβερής οικονομικής δυσπραγίας από την παρατεταμένη και εντεινόμενη ύφεση της εσωτερικής αγοράς και της οικονομίας. «Πριν να υπαχθεί η Ελλάδα στο επονείδιστο καθεστώς του Μνημονίου που ρήμαξε κυριολεκτικά την οικονομία, το λαό και τη χώρα, τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι συμπατριώτες μας εξυπηρετούσαν τα δάνειά τους με… θρησκευτική ευλάβεια σε εξωφρενικό ποσοστό!» Το 2008, τελευταία χρονιά πριν από την «κρίση», το ποσοστό των μη εξυπηρετουμένων δανείων ανερχόταν μόλις στο 5% του συνόλου τους. Το 2009, όταν η κρίση αρχίζει να χτυπάει και την Ελλάδα, το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων αυξάνεται μεν, αλλά όχι και σε βαθμό να προκαλεί πανικό: ανεβαίνει στο 7,7% του συνόλου. Μόλις όμως η χώρα μπαίνει σε καθεστώς Μνημονίου τον Μάιο του 2010, αρχίζει σταδιακά ο καλπασμός και σύντομα η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο: τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται στο 10,5% το 2010, εκτινάσσονται στο 16% του συνόλου το 2011 και απογειώνονται στο 25,4% το 2012, για να φθάσουν στο 29% τον Αύγουστο του 2013, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος, στο τέλος Αυγούστου ’13, το υπόλοιπο των πάσης φύσεως δανείων από το τραπεζικό σύστημα προς τον ιδιωτικό τομέα, ανέρχονταν σε 221 δις €, από τα οποία 101 δις προς νοικοκυριά (στεγαστικά 72 και καταναλωτικά 29). Από το σύνολο των δανείων 29% ήταν στην κατηγορία των λεγόμενων «κόκκινων δανείων» (καθυστέρηση καταβολής δόσεων πάνω από τρίμηνο), που η αξία τους έφθανε 68 δις €. Από τα «κόκκινα δάνεια» του 2013, ύψους 68 δις, τα 36 δις αφορούσαν γενικώς επιχειρηματικά δάνεια, τα 20 δις στεγαστικά και 12 δις καταναλωτικά μαζί και πιστωτικές κάρτες. (Βλ. Γιάννης Τόλιος «ΚΟΚΚΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ»: ΘΗΛΙΑ ΣΤΟ ΛΑΙΜΟ ΛΑΪΚΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ).
Σημειωτέον ότι κατά τη διάρκεια ραγδαίας εξάπλωσης της τραπεζικής πίστης στον τομέα των καταναλωτικών δανείων υπήρξε μια υψηλότατη κερδοφορία των τραπεζών για δύο δεκαετίες και μάλιστα με χαμηλό πραγματικό φορολογικό συντελεστή – μια από τις παραμέτρους διόγκωσης του κρατικού χρέους από πλευράς δημοσιονομικών εσόδων – που αξιοποιήθηκε από τους βασικούς μετόχους τους και χρηματιστηριακά, αποκομίζοντας τεράστια προσωπικά κέρδη, τα οποία δεν διατηρήθηκαν ώστε να ενισχύσουν τη ρευστότητα των ίδιων των τραπεζών και, παρά τη γενναία αποζημίωσή τους από το PSI της κυβέρνησης Παπαδήμου που έλαβαν για ανακεφαλαιοποίηση και ενεγράφη ως χρέος σε βάρος του φορολογούμενου ελληνικού λαού, έχουν λάβει σταδιακά κρατικές ενισχύσεις με άλλες μορφές που αγγίζουν ένα ετήσιο προμνημονιακό Α.Ε.Π.5
Τώρα σχεδιάζεται η άρση των περιορισμών στους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας (για χρέη κάτω των 200.000 ευρώ) από τις Τράπεζες από τις αρχές του 2014. (Βλ. στη συνέχεια το Υ.Γ. μετά την ψήφιση της άρσης των πλειστηριασμών στις 21/12/2013)
Κατ’ αρχάς δεν υπάρχει κανένα προστατευτικό πλαίσιο για την ακίνητη περιουσία, και όχι μόνο, απέναντι στις απαιτήσεις των φορολογικών αρχών από μια επαχθέστατη φορολογία εισοδημάτων και ακινήτων, που είναι ουσιαστικά «κεφαλική»
Ως προς τις απαιτήσεις των τραπεζών, μέχρι 31/12/2013 προστατεύεται από τους πλειστηριασμούς οποιασδήποτε μορφής ακίνητη περιουσία για οφειλές σε τράπεζες μέχρι 200.000 ευρώ. Με τη ρύθμιση αυτή προστατευόταν ακόμη και δανειολήπτης ο οποίος είχε κατοικία, εξοχικό και ενοικιαζόμενο κατάστημα. Με την άρση της διάταξης αυτής απελευθερώνονται οι πλειστηριασμοί για δεύτερες κατοικίες, εξοχικά, καταστήματα και γραφεία. Επίσης μέχρι τις 31/12/2013, δεν μπορεί να κατασχεθεί η κύρια κατοικία εφόσον η αντικειμενική αξία ισούται με το αφορολόγητο όριο για την απόκτηση πρώτης κατοικίας (200.000 ευρώ) προσαυξημένο κατά 50%. Έτσι, το σπίτι ενός άγαμου που έχει αντικειμενική αξία μέχρι 300.000 ευρώ η τράπεζα δεν μπορεί να το εκπλειστηριάσει, εφόσον το δάνειό του έχει «κοκκινίσει». Τα όρια αυτά προσαυξάνονται στην περίπτωση του έγγαμου στις 375.000 ευρώ και για τις 4μελείς οικογένειες στα 450.000 ευρώ.
Παράλληλα με την έντονη ιδεολογική προπαγάνδα αποδοχής της φτωχοποίησης, που ενοχοποιεί συλλήβδην τους δανειολήπτες, αθωώνοντας απολύτως το τραπεζικό σύστημα, σχεδιάζεται για «επικοινωνιακούς λόγους» μια περιορισμένη προστασία που θα περιορίζεται μόνο στην πρώτη κατοικία, και μάλιστα με εισοδηματικά κριτήρια φτώχειας και δραστική μείωση της αντικειμενικής της αξίας από τα σημερινά ισχύοντα επίπεδα, ώστε σε βάθος χρόνου να υπάρξει πλήρης απελευθέρωση.
Η ολίσθηση στην αποδοχή ενός τέτοιου πλαισίου, θα οδηγήσει στη χαριστική βολή σε μια κτηματαγορά, η οποία είναι ήδη σε κατάρρευση, και στην αρπαγή αρχικά των ακινήτων που παρουσιάζουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το κερδοσκοπικό κεφάλαιο – εξοχικές κατοικίες, νεόδμητα ακίνητα, μεγαλύτερα και καλύτερα διαμερίσματα, μικρού και μεσαίου μεγέθους επαγγελματικοί χώροι, για να οδηγηθούμε στη συνέχεια στη δεύτερη φάση λεηλασίας.
Η αναγγελλόμενη από την κυβέρνηση «ανάπτυξη» και οι συναφείς «επενδύσεις»* αφορούν στην πραγματικότητα τη λεηλασία του δημόσιου πλούτου και της διασπαρμένης ακίνητης περιουσίας των πολιτών, από ποικιλώνυμα μεγάλα συμφέροντα, που θέλουν να εισέλθουν σε ό,τι υπάρχει ζωτικό για την επιβίωση του πληθυσμού, αρπάζοντας πριν απ’ όλα τα στοιχεία που είχε εξασφαλίσει για τη στοιχειώδη αναπαραγωγή του, αφού η εγχώρια αγορά καταναλωτικών αγαθών θα οδηγηθεί εντός ολίγου σε πλήρη κατάρρευση, δηλ. στέγαση, ύδρευση, θέρμανση, ηλεκτροδότηση, υγεία, εκπαίδευση, επικοινωνίες. Αυτή είναι η ουσία της βιοπολιτικής. Αυτή είναι η παρούσα φάση του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού, του καπιταλισμού της απόλυτης λεηλασίας που προετοιμάζει, όπως και την περίοδο της πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφαλαίου και των περιφράξεων, την επόμενη, αυτή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού ή άλλως της βαρβαρότητας, αν δεν γίνει εφικτή η ανατροπή του. Πρόσφατα παραδείγματα αυτής της λεηλασίας αποτελούν, α) η εκποίηση 28 ακινήτων του δημοσίου από το ΤΑΙΠΕΔ έναντι 261,3 εκατ. ευρώ στις εταιρίες Real Estate, Eurobank Properties Α.Ε.Ε.Α.Π. – χαρτοφυλάκιο ακινήτων Α΄ έναντι 145,81 εκατ. ευρώ (θυγατρική της EUROBANK EQUITIES INVESTMENT FIRM Α.Ε. και ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΝΓΑΙΑ Α.Ε.Ε.Α.Π6. – χαρτοφυλάκιο ακινήτων Β΄ έναντι 115,5 εκατ. ευρώ (θυγατρική της ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε.) τα οποία θα μεταβούν στον ειδικό λογαριασμό χρέους για να μεταναστεύσουν πάραυτα στου δανειστές. Το Δημόσιο υποχρεώνεται έτσι να πληρώνει ενοίκιο στους καινούργιους ιδιοκτήτες για μια περίοδο 20-25 ετών, ύψους 30 εκ. ευρώ ετησίως. Δηλαδή έλαβε 261,3 εκ. για να πληρώσει 600-750 εκ. ευρώ, τα οποία ως τώρα δεν πλήρωνε, και τα οποία θα βγουν από πού αλλού, παρά από τον προϋπολογισμό, δηλαδή από τις τσέπες των φορολογούμενων. Δεν φτάνει δε που θα ξεσπιτωθεί κι από νοικοκύρης θα γίνει νοικάρης, αλλά υποχρεώνεται κι από πάνω να επιμεριστεί τις υποχρεώσεις και το κόστος συντήρησης των κτηρίων, τα έξοδα των ασφαλίστρων, καθώς και τους φόρους, και δασμούς β) η πρόσφατη τροποποίηση της συμφωνίας μεταξύ ΟΛΠ και «Cosco» που προβλέπει την αναστολή της καταβολής του ενοικίου από την «Cosco» που προέβλεπε η αρχική συμφωνία, μέχρις ότου το ΑΕΠ της χώρας επιστρέψει στα επίπεδα του 2008 και εφόσον σημειώνεται ετήσια αύξηση 2%(!), παράλληλα με την παραχώρηση στην κινεζική εταιρεία ολόκληρου του δυτικού μετώπου του λιμανιού του Πειραιά για να «κάνει επενδύσεις ύψους 230 εκατ. ευρώ στον προβλήτα ΙΙΙ, ενώ για «αντάλλαγμα», η «Cosco» υπόσχεται ότι θα δημιουργήσει 700 θέσεις εργασίας, προφανώς με μισθούς και εργασιακά δικαιώματα Κίνας».
Για τη ριζική αντιμετώπιση αυτής της πολιτικής υφαρπαγής της ακίνητης περιουσίας που βρίσκεται διασπαρμένη στα χέρια της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού, αλλά και της δημόσιας περιουσίας, μέσω της κρατικής πολιτικής του νεοαποικιακού καθεστώτος που έχει επιβληθεί απαιτείται η ανατροπή του. Ειδικότερα για να καταστεί δυνατή η εφαρμογή μιας άλλης πολιτικής απαιτείται, η αποκατάσταση της νομισματικής κυριαρχίας, η δυνατότητα εφαρμογής εθνικά ανεξάρτητης νομισματικής και οικονομικής πολιτικής, η επανάκτηση του εκδοτικού προνομίου και η έκδοση χρήματος από μια εθνικά ανεξάρτητη Κεντρική Τράπεζα και ο έλεγχος της ροής του χρήματος μέσω της κοινωνικοποίησης του τραπεζικού συστήματος.
Ωστόσο είναι απαραίτητη η ανάπτυξη κινηματικών δράσεων με τη συμπαράσταση νομικής προστασίας για την παρεμπόδιση της εφαρμογής της πολιτικής αυτής σε όλα τα στάδια, από την εκδήλωση της αναμενόμενης νομοθετικής πρωτοβουλίας, ως την ανάσχεση ή αναίρεση στην πράξη των επιπτώσεών της. Θα πρέπει ωστόσο η κινηματική αυτή δράση να έχει ένα πλαίσιο αναφοράς που θα εντοπίζει τον αντίπαλο του αγώνα, που είναι το νεοαποικιακό καθεστώς με τον εγχώριο κρατικό μηχανισμό ως νομοθετική και εκτελεστική εξουσία και φορολογική αρχή, που επιβάλει και επιδιώκει δημευτικούς φόρους, για λογαριασμό των ξένων τοκογλύφων δανειστών, αλλά και για λογαριασμό του άλλου προσώπου του Ιανού, του εγχώριου τραπεζικού συστήματος και των παραφυάδων του εντός και εκτός χώρας (εταιρίες real estate, distress funds κλπ) που καραδοκούν για την υφαρπαγή του υλικού πλούτου και τον τελικό στόχο που είναι η απαλλαγή μεγάλου μέρους από το άχθος των φορολογικών και τραπεζικών υποχρεώσεων των πολιτών που παράλογα απαιτούνται και τη διατήρηση της ακίνητης περιουσίας τους, αξιώνοντας το δικαίωμα στη στέγη και τα άλλα καθοριστικά μέσα (αξιοπρεπούς) διαβίωσης. Γι΄αυτό είναι απαραίτητη η γνώση των αιτίων της φορολογικής και τραπεζικής υπερχρέωσης, που δεν οφείλεται στους ίδιους, όπως και των υπαιτίων της συνεχούς υπονόμευσης των εισοδηματικών τους πόρων εν ονόματι ενός υψηλού κρατικού χρέους που αντί για τον περιορισμό του ως προς το Α.Ε.Π., με τα μέτρα αφαίμαξής τους, όπως διατείνονται, αυτό διογκώνεται (και παραμένει στάσιμο σε απόλυτο αριθμό), παρά τα τεράστια ποσά που εισπράττουν ετησίως σε τόκους και κεφάλαιο. Και πρέπει να υπάρχει ως άξονας αναφοράς ένα διεκδικητικό πλαίσιο στην κατεύθυνση αυτή, πέραν των όποιων ενδιάμεσων διεκδικήσεων (αναστολή του μέτρου για ορισμένο διάστημα, προϋποθέσεις εφαρμογής, όπως π.χ. απαγόρευση εκποίησης κάτω από την αντικειμενική αξία, παραγραφή του υπολοίπου της απαίτησης αν δεν καλυφθεί από το εκπλειστηρίασμα του ενυπόθηκου ακινήτου ή προσαρμογή της απαίτησης μέχρι την αξία του ενυπόθηκου ακινήτου κ.λ.π.). Θα πρέπει να επανεξετασθούν και να αναληφθούν νομικές συλλογικές δράσεις κατά της σχεδιαζόμενης νέας φορολογίας ακινήτων, αλλά και του φορολογικού πλαισίου της φορολογίας εισοδήματος που αντίκειται στη συνταγματική αρχή της συμμετοχής στα βάρη ανάλογα με τις δυνατότητες του κάθε πολίτη και στην έλλειψη ανταποδοτικότητας των φόρων, αφού παράλληλα καταστρέφονται από το ίδιο το κράτος οι προνοιακές δομές του (υγεία, παιδεία, κοινωνική ασφάλιση κλπ).
ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Τι υφίσταται σήμερα ως προστασία, απέναντι στα ιδιωτικά χρέη των νοικοκυριών;
1) Ο Ν. 3869/2010 (νόμος Κατσέλη) για όσους προσφεύγουν ή έχουν ήδη προσφύγει, που ουσιαστικά είναι πολύ αδύναμος για τους δανειολήπτες, παρά τα θετικά του στοιχεία. Ο νόμος αυτός, που αποτελεί μια ελληνική εκδοχή του διεθνώς ισχύοντος καθεστώτος ιδιωτικής πτώχευσης λόγω χρεών, δεν εισήχθη στην ελληνική νομοθεσία λόγω της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε στη χώρα με τα μνημόνια και τις επακόλουθες υφεσιακές τους επιπτώσεις, αλλά αφορά υπερχρεωμένους δανειολήπτες σε συνθήκες ομαλής αναπαραγωγής του συστήματος.
2) Ο πρόσφατος Ν. 4161/2013 που με τους περιορισμούς του δεν αφορά παρά μια ελάχιστη μειοψηφία ενήμερων οφειλετών. Αφορά ενήμερους οφειλέτες, μισθωτούς, συνταξιούχους ή ανέργους που έχουν οφειλή μέχρι 150.000 ευρώ από στεγαστικό δάνειο για Α΄ κατοικία αξίας μέχρι 180.000 ευρώ με προσημείωση, με ατομικό εισόδημα μέχρι 15.000 ευρώ ή οικογενειακό 25.000 ευρώ, που έχει υποστεί μείωση τουλάχιστον κατά 20% από το 2009 και συνολική αξία ακίνητης περιουσίας (πλασματικής «αντικειμενικής» αξίας) έως 250.000 ευρώ, χωρίς κινητές αξίες άνω των 10.000 ευρώ. Ο νόμος αυτός έκανε και δυσμενείς τροποποιήσεις στο νόμο Κατσέλη και μάλιστα με αναδρομική ισχύ. Μέχρι σήμερα έχουν υπαχθεί στα πλαίσιά του περίπου 800 περιπτώσεις δανειοληπτών.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η ριζοσπαστική αντιμετώπιση του ζητήματος των μη δυναμένων να εξυπηρετηθούν δανείων, που μπορεί να γίνει μόνο από μια άλλη κυβέρνηση που θα καταργούσε τις μνημονιακές δεσμεύσεις και με τις προϋποθέσεις που αναφέραμε παραπάνω, με μια λογική Σεισάχθειας, πρέπει να υπαγορεύεται από τις εξής στοχεύσεις:
1) ανακούφιση των νοικοκυριών από βάρη στα οποία δεν μπορούν αντικειμενικά να ανταποκριθούν
2) τόνωση της εσωτερικής ζήτησης
3) εξομάλυνση της κτηματαγοράς
4) εξυγίανση του δανειακού χαρτοφυλακίου των πιστωτικών ιδρυμάτων
Δεδομένου ότι στο ζήτημα της αδυναμίας εξυπηρέτησης των δανειακών υποχρεώσεων των πολιτών – φυσικών προσώπων υπάρχουν δύο πτυχές:
Α) Υπερχρέωση λόγω υπέρμετρης χρηματοδότησης στην περίοδο της αλόγιστης πιστωτικής επέκτασης του τραπεζικού συστήματος
Β) Αδυναμία ομαλής αποπληρωμής λόγω των μνημονιακών εισοδηματικών περικοπών
Η νομοθετική αυτή παρέμβαση θα πρέπει να στηριχθεί σε δύο άξονες.
1) μια γενική υποχρεωτική νομοθετική ρύθμιση που θα αφορά όλους τους συνταξιούχους, τους δημόσιους υπαλλήλους και όσους εκ των ιδιωτικών υπαλλήλων εξαναγκάστηκαν να συνομολογήσουν συμβάσεις με μισθολογικές μειώσεις που θα προβλέπει διαγραφή των ποσών των δόσεων των δανείων από το 2010 και εφεξής, ανάλογη με τις εισοδηματικές περικοπές που υπέστησαν.
2) Μια υποχρεωτική για τις τράπεζες νομοθετική ρύθμιση, όπου θα μπορεί να ζητήσει την υπαγωγή του το κάθε φυσικό πρόσωπο, που θα αφορά όλους ανεξαιρέτως τους δανειολήπτες στα πρότυπα του Νόμου Κατσέλη με βελτιωμένες προβλέψεις (θα μπορούν να υπαχθούν και οι υπαγόμενοι στην πρώτη περίπτωση).
Θα πρέπει να πρυτανεύσει μια λογική που θα προσαρμόζει την αξία των ενυπόθηκων δανείων ώστε να αντιστοιχούν στην τρέχουσα αξία του ακινήτου και την καθιέρωση της ευθύνης του δανειολήπτη μέχρι το ύψος της συγκεκριμένης αξίας ακινήτου.
Ο κάθε δανειολήπτης θα προσφεύγει ατομικά για την υπαγωγή του, εκθέτοντας όλα τα προσωπικά εισοδηματικά και περιουσιακά δεδομένα και το σύνολο των υποχρεώσεών του.
Η αίτηση υπαγωγής δεν θα γίνεται σε δικαστικό σώμα, αλλά σε ένα σώμα δημοσίων λειτουργών μιας ειδικής δημόσιας υπηρεσίας (όπως π.χ. Γενική Γραμματεία Καταναλωτή Υπουργείου Εμπορίου). Με τον τρόπο αυτό θα αποσυμφορηθούν τα ειρηνοδικεία από τον τεράστιο όγκο των αιτήσεων υπαγωγής στο νόμο Κατσέλη που εκκρεμούν, θα αφαιρεθεί το ζήτημα από τη δικαιοδοσία του δικαστικού σώματος που δεν είναι κατά κανόνα γνώστης του αντικειμένου, θα αποφευχθούν έξοδα από τους δανειολήπτες και θα εξορθολογισθεί ο κύκλος των μεσαζόντων που έχει δημιουργηθεί από την εφαρμογή του υφιστάμενου νόμου Κατσέλη, που είναι ανεξέλεγκτος τόσο ως προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες, όσο και ως προ τις αμοιβές.
Η υπηρεσία θα στελεχωθεί με εξειδικευμένους νομικούς και οικονομολόγους (κατά προτίμηση του τραπεζικού κλάδου), αποκλειστικής απασχόλησης, για να εξετάζει τα υποβαλλόμενα αιτήματα. Έτσι θα μπορέσουν να απορροφηθούν δικηγόροι που έχουν ασχοληθεί με το θέμα, όσο και πρώην τραπεζοϋπάλληλοι.
Το περιεχόμενο της ρύθμισης θα περιλαμβάνει διαγραφή δανειακών υποχρεώσεων (κεφαλαίου και ληξιπρόθεσμων δεδουλευμένων τόκων), επιμήκυνση περιόδου αποπληρωμής, μείωση ενδεχομένως επιτοκίου ιδιαίτερα σε περίπτωση που αφορά καταναλωτική πίστη.
Η απόφαση θα λαμβάνεται από Επιτροπή της υπηρεσίας (πενταμελή) που θα αποτελείται π.χ. από 1 δικηγόρο, 1 οικονομολόγο, 1 εκπρόσωπο αναγνωρισμένου κοινωνικού φορέα – πχ. Καταναλωτικής ένωσης, 1 εκπρόσωπο Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας, 1 ένα αιρετό εκπρόσωπο πολιτειακού σώματος.
Στην επιτροπή θα συμμετέχει συμβουλευτικά και εκπρόσωπος της Τράπεζας για την αξιολόγηση της κεφαλαιακής απώλειας που θα υποστεί και την αναπλήρωσή της. Τα κριτήρια για την απόφαση θα στηρίζονται σε αντικειμενικά στοιχεία και παραμέτρους, όπως η εισοδηματική κατάσταση, τα όρια αξιοπρεπούς διαβίωσης, η πραγματική αξία του ενυπόθηκου ακινήτου και της ακίνητης και κινητής περιουσίας, το ισχύον επιτόκιο κατά τη διάρκεια εκτοκισμού και το αποπληρωθέν ποσόν κλπ.
Θα προβλέπεται διαφορετική μεταχείριση μεταξύ δύο κατηγοριών δανείων.
Α) Υποχρεώσεις από καταναλωτικά δάνεια ή πιστωτικές κάρτες χωρίς εξασφάλιση.
Β) Ενυπόθηκα δάνεια στεγαστικά κυρίως ή καταναλωτικά με εξασφαλίσεις.
Στην πρώτη περίπτωση και δεδομένων των υψηλών επιτοκίων επιβάρυνσης λόγω αυξημένου ασφαλίστρου κινδύνου που ουσιαστικά έχουν αποπληρώσει μεγάλο μέρος του κεφαλαίου αν εκτοκίζονταν με κανονικά επιτόκια, θα υπάρχει δυνατότητα μεγαλύτερων διαγραφών.
Στη δεύτερη περίπτωση των ενυπόθηκων δανείων θα προβλέπεται κυρίως επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής και δευτερευόντως διαγραφή κεφαλαίου που θα συναρτάται με το αποπληρωθέν μέρος του δανείου και την πραγματική αξία του ενυπόθηκου ακινήτου.
Η προβλεπόμενη διαγραφή δεν θα συνδέεται απαραίτητα με την υποχρεωτική εκποίηση ακίνητης περιουσίας, δεδομένων των άθλιων συνθηκών της κτηματαγοράς, αλλά θα μπορεί να συνδέεται με τον συμψηφισμό καταθέσεων ή ρευστοποίηση χρηματοοικονομικών επενδυτικών προϊόντων. Εξυπακούεται ότι σε περίπτωση μη διαγραφής δεν θα συζητείται οποιαδήποτε εκποίηση.
Όσοι υπάγονται στο νόμο δεν θα αποκλείονται από την τραπεζική αγορά, αλλά τα νέα δάνεια που θα μπορούν να λαμβάνουν θα εγκρίνονται με ειδική γνωμάτευση για το ύψος, τους όρους και τις προϋποθέσεις από την Επιτροπή που έλαβε την απόφαση υπαγωγής.
Στο νόμο θα μπορούν να υπάγονται και ενήμεροι δανειολήπτες για τη ρύθμιση του ανεξόφλητου υπολοίπου των οφειλών τους σε εξορθολογισμένη βάση, ανάλογα με τα τρέχοντα εισοδηματικά τους δεδομένα και με την εξάλειψη των περιορισμών που προβλέπει ο Ν. 4161/2013.
Ο εκπρόσωπος των τραπεζών θα συντάσσει και θα υποβάλει έκθεση μετά την κατ΄αρχή αποδοχή του σχεδίου ρύθμισης με τις επιπτώσεις ενδεχόμενης διαγραφής ποσών οφειλομένου κεφαλαίου, ώστε να εξασφαλίζεται η συμμετρία των απωλειών μεταξύ των τραπεζών. Επίσης θα περιλαμβάνει τον υπολογισμό των απωλειών κάθε τράπεζας, παράλληλα με τα οφέλη που αποκόμισε από την αρχή της εξυπηρέτησης κάθε δανείου, και τι θα μπορούσε σε ρεαλιστική βάση να εισπράξει με βάση τις πραγματικές αγοραίες αξίες της ακίνητης περιουσίας του δανειολήπτη.
Θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη αναπλήρωσης των πραγματικών απωλειών κάθε τράπεζας με τη χορήγηση ανάλογου ποσού από Ειδικό Αποθεματικό Κεφάλαιο που θα συσταθεί για το σκοπό αυτό με πόρους που θα εισπράττονται από τις τράπεζες οι οποίες θα επιβαρύνουν τα επιτόκια των δανείων με ειδικό ποσόν – εισφορά / ασφάλιστρο κινδύνου (βλέπε ανάλογη περίπτωση αποθεματικού κεφαλαίου ασφαλιστικών εταιριών).
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Ελλάδος, στο τέλος Αυγούστου ’13, τα δάνεια των νοικοκυριών σε καθυστέρηση ανέρχονταν σε 32 δις ευρώ εκ των οποίων, τα 20 δις στεγαστικά και 12 δις καταναλωτικά μαζί και πιστωτικές κάρτες.
Εκτιμάται ότι με τις παραπάνω ρυθμίσεις, οι διαγραφές που θα προκύψουν θα ανέλθουν στο 30% περίπου των καθυστερημένων οφειλών των νοικοκυριών, δηλαδή από τα 32 δις καθυστερούμενα δάνεια θα διαγραφεί ποσόν περίπου 10 δις ευρώ, όσο και το αδιάθετο από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, με το οποίο έχουν επιβαρυνθεί ουσιαστικά οι φορολογούμενοι πολίτες. Η επιβάρυνση αυτή δεν θα προκαλέσει κανένα πρόσθετο βάρος ούτε στο κρατικό χρέος, ούτε στους τραπεζικούς ισολογισμούς. Τίθεται λοιπόν το εύλογο, ρητορικό βέβαια, ερώτημα γιατί οι τράπεζες προτιμούν να πουλήσουν το χαρτοφυλάκιό τους σε αρπακτικά distress funds με μεγαλύτερες ίσως εκπτώσεις, αντί να προβούν σε ρυθμίσεις με τους δανειολήπτες με μερική διαγραφή και εξυγίανση του. που δεν θα τους κοστίσει σχεδόν τίποτε. Εξ άλλου μπορούν εύλογα να ελπίζουν ότι μια νέα ανακεφαλαιοποίηση σε βάρος των φορολογουμένων πολιτών και αποψίλωσης μάλλον και των καταθέσεων των μικροαποταμιευτών θα προκύψει, εν όψει και της εκποίησής τους σε διεθνείς τραπεζικούς ομίλους. Είναι φανερό λοιπόν ότι οι στόχοι της σχεδιαζόμενης πολιτικής, τόσο από πλευράς φορολογίας των ακινήτων από το κράτος, όσο και τη νομοθετική παρέμβαση «υπέρ των Τραπεζών» με την απελευθέρωση των πλειστηριασμών αποβλέπουν στην υφαρπαγή της ακίνητης περιουσίας.
3) Ως προς τα επιχειρηματικά δάνεια σε καθυστέρηση που ανέρχονταν σε 36 δις, μέσα από την ίδια διαδικασία υπαγωγής σε ρύθμιση για τα φυσικά πρόσωπα, θα μπορούσε να προβλεφθεί μια περίοδος χάριτος [«πάγωμα οφειλής»] (μερική ή ολική) με χαμηλό ή μηδενικό εκτοκισμό και μερική αποπληρωμή βάσει κύκλου εργασιών και λειτουργικών αποτελεσμάτων με ρήτρα αύξησης κύκλου εργασιών. Η πορεία θα επανεξετάζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Τέλος θα πρέπει να σημειωθεί ότι με τον τρόπο αυτό ανοίγεται ένας δρόμος απασχόλησης για τους υπεράριθμους ενδεχομένως τραπεζοϋπαλλήλους που θα προκύπτουν από τις συγχωνέυσεις των τραπεζών και τη συρρίκνωση του δικτύου και των δραστηριοτήτων τους, όσες κρίνονται ως μη αναστρέψιμες και δεν εξασφαλίζουν προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Θα έχουν προτεραιότητα στην πρόσληψη κατά τη στελέχωση της ειδικής δημόσιας υπηρεσίας.
Η διαδικασία αυτή αγγίζει τα ενδιαφέροντα στρωμάτων της κοινωνίας που υποφέρουν από την αδυναμία εξυπηρέτησης των δανείων τους, ανοίγει ένα δρόμο απασχόλησης για τους τραπεζοϋπαλλήλους και δικηγόρους, δημιουργεί εσωτερική ζήτηση με τόνωση της αγοράς από την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, αποτρέπει την περαιτέρω κατάρρευση της κτηματαγοράς και δεν οδηγεί σε κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, το οποίο θα πρέπει υπό δημόσιο έλεγχο να αναπροσανατολισθεί στην ανασυγκρότηση της παραγωγής και στην οικονομική ανάπτυξη.
—————————————————————————————-
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Διαβάζουμε από ένα ενδιαφέρον άρθρο του Θεόδωρου Μαριόλη:
α. «Σκοπός μου, εδώ, δεν είναι ούτε να πραγματευθώ τις διάφορες, ερμηνείες -θεωρίες των κεφαλαιοκρατικών κρίσεων, ούτε τη διεθνή κρίση της περιόδου 2008-2009, ούτε, τέλος, την «ελληνική περίπτωση» (το έχω κάνει σε άλλες περιστάσεις). Είναι η παράθεση τετριμμένων (πλην, όμως, παραδόξως λησμονημένων) στοιχείων, δηλαδή των ποσοστιαίων ρυθμών μεγέθυνσης του πραγματικού Ακαθάριστου Προϊόντος της παγκόσμιας οικονομίας και ορισμένων εθνικών οικονομιών.
Αυτοί οι ρυθμοί είναι οι εξής:
1. Το έτος 2010, το Ακαθάριστο Παγκόσμιο Προϊόν αυξήθηκε κατά 4.9% με 5.3%. Το 2011 αυξήθηκε κατά 3.6% με 3.9% (Για λόγους πληρότητας, παραθέτω εναλλακτικές εκτιμήσεις, τις οποίες εντόπισα στα διεθνώς διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία. Εφεξής, θα παραθέτω, χάριν συντομίας, μόνον μία από τις υφιστάμενες εκτιμήσεις). Τέλος, το 2012 η αύξησή του ήταν της τάξης του 3.0%.
2. Το 2011, μάλλον όλες οι γειτονικές μας, βαλκανικές οικονομίες εμφάνισαν θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης, όπως, για παράδειγμα, η Τουρκία (8.5%), η ΠΓΔΜ (3.2%), η Αλβανία (3.0%), η Ρουμανία (2.5%), και η Βουλγαρία (1.9%).
3. Το 2011, μόνον 19 από τις 216 εθνικές οικονομίες του πλανήτη (για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία) εμφάνισαν μείωση του ΑΕΠ τους: Σε αυτές βρίσκονται η Πορτογαλία (θέση 207, μείωση ΑΕΠ κατά 1.7%), το Πουέρτο Ρίκο (θέση 213, μείωση κατά 5.8%), η Ελλάδα (θέση 214, μείωση κατά 6.9%), η Ανγκουίλα (θέση 215, μείωση κατά 8.5%), και η Υεμένη (θέση 216, μείωση κατά 10.5%).» (Βλ. Θεόδωρου Μαριόλη: Υπάρχει Παγκόσμια Οικονομική Κρίση; Πέμπτη, 17 Ιανουαρίου 2013, tometopo.gr)
Β. «Αύξηση σε ποσοστό 150,6% καταγράφουν τα μετά φόρων κέρδη των εισηγμένων στο Χρηματιστήριο εταιρειών, στο εννεάμηνο Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου 2013, ανερχόμενα στα 5,797 δισ. ευρώ, άνοδος η οποία οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στις τράπεζες, οι οποίες δεν επιβαρύνονται εφέτος με ισχυρές έκτακτες ζημίες, σύμφωνα με την επεξεργασία των ισολογισμών από την Beta Securities, επιβεβαιώνοντας με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι η βαθιά οικονομική κρίση* δεν έχει αγγίξει τις μεγάλες εγχώριες αλλά και πολυεθνικές επιχειρήσεις, αλλά αντίθετα, αυτές συνεχίζουν και αποσπούν κέρδη δισεκατομμυρίων, ενώ, την ίδια ώρα, οι πολιτικές λεηλασίας των μνημονιακών κυβερνήσεων βυθίζουν στη φτώχια και την ανεργία το λαό της Ελλάδας.» (βλ. 150% ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΑ ΚΕΡΔΗ ΤΩΝ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ, ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ Ο ΛΑΟΣ ΕΞΑΘΛΙΩΝΕΤΑΙ! – Iskra, Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013)
Κάποιες παρατηρήσεις που προκύπτουν από τις ενδείξεις των στοιχείων των αποτελεσμάτων και της κερδοφορίας των εισηγμένων στο Χ.Α.Α. εταιριών. Το γεγονός της τρομακτικής αύξησης των κερδών κατά 150% κατά μέσο όρο των εταιριών αυτών την περίοδο του εννιαμήνου Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου 2013 εν μέσω βαθύτατης ύφεσης της εσωτερικής αγοράς θα πρέπει να μας προβληματίσει σε σχέση με την αφήγηση περί «βαθύτατης οικονομικής κρίσης».
Το πρώτο ερώτημα που προκύπτει και για τη χώρα μας είναι το εξής: Πρόκειται πράγματι για οικονομική κρίση ή μήπως αυτό που βιώνουμε είναι η βάρβαρη επίθεση του μεγάλου κεφαλαίου – πρωτίστως χρηματοπιστωτικού – κατά της εργασίας και των μικροαστικών κοινωνικών στρωμάτων; Το δεύτερο ερώτημα είναι η ύφεση της εσωτερικής αγοράς, είναι αποτέλεσμα οικονομικής κρίσης (έλλειψη κερδοφορίας ή άλλως πτώση του μέσου ποσοστού κέρδους) ή της ασκούμενης μνημονιακής πολιτικής; Μπορούμε λοιπόν βάσιμα να εξάγουμε τα παρακάτω συμπεράσματα. Πρώτον οι πρωταθλητές της κερδοφορίας είναι οι τράπεζες – παρ’ ότι το διεθνοποιημένο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο δεν ταυτίζεται απολύτως με αυτές. Δεύτερον οι εξαγωγικές επιχειρήσεις ως επί το πλείστον αύξησαν ή διατήρησαν την υψηλή κερδοφορία τους. Ως εκ τούτου μπορεί κάποιος βάσιμα να υποθέσει ότι η μνημονιακή πολιτική αποσκοπεί στην πραγματικότητα σε μια ανακατανομή πλούτου και κερδών πέραν της ελληνικής κοινωνίας και στην «οικονομία» σε όφελος του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και των μεγάλων εξαγωγικών και πολυεθνικών επιχειρήσεων, για να μη μιλήσουμε για τα ληστρικά κέρδη που αποκομίζονται από το καθεστώς της χρεοκρατίας σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού και τις ληστρικές επεμβάσεις στα δημόσια έσοδα και πλούτο. Οι περικοπές σε μισθούς και συντάξεις ωχριούν μπροστά στα 20 δις περίπου της ετήσιας αφαίμαξης των κεφαλαιακών κερδών (κέρδη επιχειρήσεων + τόκοι κρατικού χρέους + ληστρικές, χαριστικές κρατικές επεμβάσεις), το 2013.
2. Μια σύντομη συνοπτική αναδρομή για το πώς εκδηλώθηκε, πως εξελίχθηκε και γενικεύθηκε η παρούσα «κρίση». Με την εκδίπλωση μιας μαζικής αδυναμίας αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων χαμηλής εξασφάλισης (subprimes) στις Η.Π.Α. και της μεγάλης πτώσης της αξίας των ακινήτων, λόγω πλειστηριασμών και υπερπροσφοράς, που έφερε κατάρρευση της κτηματαγοράς, ξέσπασε ως χρηματοπιστωτική κρίση, αφού επέφερε μεγάλες απώλειες στην αξία των χαρτοφυλακίων στεγαστικών δανείων των τραπεζών. η οποία μεταδόθηκε με αστραπιαία ταχύτητα στον ευρωπαϊκό χώρο. Ήταν αποτέλεσμα της έντονης διεθνοποίησης και υπερδιόγκωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, ως συνακόλουθο της νεοφιλελεύθερης επίθεσης που καθιέρωσε την πλήρη απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων και την απορρύθμιση (deregulation) των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών διεθνώς. Βασικός μοχλός της μετάδοσης ήταν η τιτλοποίηση (securitization) των δανείων, μια από τις μεθόδους υπερεπέκτασης των τραπεζικών δραστηριοτήτων. Αποτέλεσε μια πλευρά, της διαδικασίας χρηματιστικοποίησης, που παράλληλα με την ανάπτυξη της μικροηλεκτρονικής και των τηλεπικοινωνιών, δημιούργησε ένα τεράστιο όγκο πλασματικού χρηματικού κεφαλαίου, που κινείται ανεξέλεγκτα παγκοσμίως. Υπήρξε από τη δεκαετία του 1970 μια υπερσυσσώρευση κεφαλαίων στη χρηματοπιστωτική σφαίρα, μέσα από τρείς παράλληλες διαδικασίες.
Α) Ραγδαία επέκταση της χρηματοδότησης των λαϊκών νοικοκυριών που αδυνατούσαν λόγω των περιοριστικών εισοδηματικών πολιτικών να αντιμετωπίσουν τις τρέχουσες ανάγκες τους (στέγαση, υγεία, παιδεία, κοινωνική ασφάλιση και κατανάλωση) διατηρώντας το επίπεδο διαβίωσης που είχε κατακτηθεί στη μεταπολεμική περίοδο.
Β) Στροφή της δραστηριότητας των επιχειρηματικών ομίλων σε χρηματιστικές λειτουργίες, που αποκτούν σημαντικό ρόλο στην αποκόμιση κέρδους μέσω της χρηματιστηριακής διαδικασίας.
Γ) Ανάπτυξη νέων πολύπλοκων μηχανισμών – παραγώγων χρηματοπιστωτικών εργαλείων – κερδοσκοπίας/διαχείρισης κινδύνων της χρηματοπιστωτικής σφαίρας και διαφοροποιημένης συλλογικής διαχείρισης χαρτοφυλακίου – βλ. Χρεόγραφα συνδεδεμένα με πιστώσεις (credit linked notes – [C.L.N.]), Πιστωτικά παράγωγα ενυπόθηκων δανείων – Εγγυημένες Χρεωστικές Υποχρεώσεις (Collateralized Debt Obligations – [C.D.O.]), Συμβόλαια Ανταλλαγής Πιστωτικού Κινδύνου (credit default swaps – [C.D.S]), Συμφωνίες ανταλλαγής επιτοκίων (Interest Rates Swaps, I.R.S.) Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης (futures), Δικαιώματα Προαίρεσης (options), Επενδυτικά Κεφάλαια Αντιστάθμισης Κινδύνου (Hedge Funds), Δεικτοποιημένα Επενδυτικά Κεφάλαια (Index Funds), Επενδυτικά Κεφάλαια Επιμερισμένων Χαρτοφυλακίων (funds of funds), κ.ό.κ.)
Ο όγκος των κεφαλαίων που διακινούντο με διάφορα χρηματοπιστωτικά μέσα και τρόπους μέχρι και πρόσφατα ήταν υπερδεκαπλάσιος από το παγκόσμιο Α.Ε.Π. Για να «αξιοποιηθεί» όλος αυτός ο χρηματικός όγκος του κεφαλαίου απαιτεί πλέον τεράστια μεταφορά συσσωρευμένου σε υλικές αξίες κοινωνικού πλούτου. Αν η πολυφορεμένη λέξη της παγκοσμιοποίησης παραπέμπει σε μια πραγματικότητα, ίσως εδώ βρίσκει κάποια αντιστοιχία. Στη διάσωση των τραπεζών προσέτρεξαν όλες οι κυβερνήσεις του «δυτικού κόσμου» επιβαρύνοντας τους κρατικούς προϋπολογισμούς και διογκώνοντας τα κρατικά χρέη, ενώ στη συνέχεια ω θεραπεία επιλέχθηκαν βίαιες πολιτικές λιτότητας και υπερφορολόγησης των λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων – κυρίως ως υποτιθέμενο μέτρο περιορισμού των κρατικών χρεών και των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Ο φαύλος κύκλος που εγκαινιάστηκε με το νεοφιλελευθερισμό επιτείνεται στο έπακρο, ιδιαίτερα στο χώρο της ευρωζώνης όπου οι αντιφάσεις και οι ανισομέρειες παίρνουν, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, εκρηκτικές διαστάσεις. Βλ. π.χ. και Γ. Τόλιου: «…Το 2010, σύμφωνα με στοιχεία της «Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών» (BIS), η αξία όλων αυτών των «χάρτινων και άυλων αξιών» ανήλθε σε 1.032 τρις δολάρια, ενώ τον ίδιο χρόνο το παγκόσμιο ΑΕΠ ήταν μόλις 62 τρις δολάρια…» στο «Κρίση Χρέους, Διεθνές Δίκαιο και Πολιτικές Διεξόδου», στο ειδικό ένθετο του ΕΠΕΝΔΥΤΗ (Σάββατο 17.11.12), με θέμα: «Δάνεια-Κρίσεις-Χρεοκοπίες. Η μαύρη οικονομική ιστορία του 19ου και 20ου αιώνα.
3. Το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο δεν πρέπει να ταυτίζεται με το τραπεζικό σύστημα μιας χώρας. Είναι ένα πολυπλόκαμο σύστημα μιας ολιγαρχίας που με διάφορους αδιαφανείς τρόπους, διασυνδέσεις και «οικονομικές» διαδικασίες έχουν συσσωρεύσει τεράστια χρηματικά κεφάλαια και διαχειρίζονται πολλαπλάσια σε διάφορα fund και off shore εταιρίες. Μέσω των διαδικασιών του χρηματιστηρίου και συναφών κερδοσκοπικών μηχανισμών «διαχείρισης κινδύνων», όσο και προσωπικών μεταξύ τους δανειοδοτήσεων, «πτωχεύουν» τις τράπεζες, τις οποίες εξακολουθούν να διαχειρίζονται «θεσμικά» με προικοδοτούμενα από τις κρατικές ενισχύσεις σε βάρος των υπερφορολογουμένων λαϊκών κοινωνικών στρωμάτων κεφάλαια, τις οποίες σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν ως μοχλό για την υφαρπαγή του συσσωρευμένου υλικού πλούτου – υπό κρατική ή διασπαρμένη ιδιωτική ιδιοκτησία – με τον πλειστηριασμό της είτε ως υπερχρεωμένων ιδιωτών δανειοληπτών είτε ως επιβαρυμένων με το κρατικό χρέος πολιτών. Πρόκειται δηλαδή για μια καπιταλιστική τάξη με απόλυτη εξουσία και χωρίς επαρκή για το πελώριο εγχείρημα κεφάλαια, που σε μια μεταβατική κοινωνική φάση στοχεύει τη βίαιη υπέρ τους ανακατανομή του υλικού κοινωνικού πλούτου και δεν αρκείται στην κλασική καπιταλιστική διαδικασία εκμετάλλευσης της εργασιακής δύναμης μέσω της γνώριμης παραγωγής και κυκλοφορίας του κεφαλαίου, αλλά στην πραγματοποίηση των υπέρμετρων χρηματικών μέσων που ελέγχουν μέσω υφαρπαγής. Η λειτουργία αυτή που επιτυγχάνεται με θεσμοποιημένη εξωοικονομική βία που πυροδοτούν εκκαθαριστικές «οικονομικές» διαδικασίες «κρισιακού» χαρακτήρα, με την αρωγή του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος και μιας προνομιακής σχέσης με τους «εθνικούς» και υπερεθνικούς κρατικούς μηχανισμούς που ελέγχονται μετά από μια μετατόπιση του κοινωνικού συσχετισμού δυνάμεων, απαιτεί μια ενδελεχή ανάλυση στο κοινωνικό, οικονομικό (νομισματικό και χρηματοπιστωτικό) και πολιτικό πεδίο.
4. Υπάρχει μια έντονη αλληλεξάρτηση και αλληλοτροφοδότηση κρατικού και ιδιωτικού χρέους που έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις σε όλο τουλάχιστον στο λεγόμενο «δυτικό» κόσμο. Τόσο στις περισσότερες καπιταλιστικές χώρες του κέντρου, που η «χρηματοπιστωτική κρίση» ξεκίνησε από τον τραπεζικό τομέα, όσο και στη χώρα μας που η υποτιθέμενη υπερχρέωση ξεκίνησε από το κρατικό χρέος, η διαδικασία είναι παράλληλη. Μέσω μιας κοινωνικοποίησης του κρατικού χρέους, με την υπέρμετρη φορολόγηση και τις πολιτικές λιτότητας σε βάρος των υποτελών κοινωνικών τάξεων, οι φορείς τους αδυνατούν να εκπληρώσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις προς το τραπεζικό σύστημα – στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για εμβάθυνση της διαδικασίας που ξέσπασε από το ίδιο – με αποτέλεσμα τη διόγκωση του «ιδιωτικού» χρέους τους και την επαπειλούμενη δήμευση των περιουσιακών τους στοιχείων. Ιδιαίτερη πτυχή στο σημείο αυτό, που χρήζει ενδελεχούς διερεύνησης*, αποτελεί το χρέος των επιχειρήσεων (κι εδώ θα πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ χρέους σε αδυναμία αποπληρωμής λόγω της τρομακτικής ύφεσης της αγοράς των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και χρέους των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων που συσσωρεύτηκε διαχρονικά με υπέρμετρες και αδιαφανείς δανειοδοτήσεις και αντιμετωπίζεται προνομιακά και ευνοιοκρατικά μέσω του εμπορικού πτωχευτικού κώδικα και του ολιγαρχικού ελέγχου του χρηματοπιστωτικού συστήματος).
*Η ανάλυση πρέπει να επικεντρωθεί στο εξωτερικό χρέος των «ελληνικών» τραπεζών, στο εξωτερικό χρέος των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων και στο χρέος των μεγάλων επιχειρήσεων στο τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα
5. Πολύ πριν ξεσπάσει η «ελληνική κρίση» η κυβέρνηση Καραμανλή ενέκρινε πακέτο κρατικών εγγυήσεων για τις τράπεζες αξίας 28 δισ. ευρώ, δηλαδή πολύ μεγαλύτερο απ’ το 10% του ΑΕΠ της χώρας. (Ν. 3723 ΦΕΚ 250-9 ΔΕ8 δισΚ 2008).
Όταν η «κρίση» ήταν πια δεδομένη και η συμφωνία για το πακέτο στήριξης είχε κλείσει, η κυβέρνηση Παπανδρέου έσπευσε να εγκρίνει νέες κρατικές εγγυήσεις για τις τράπεζες ύψους 15 δισ. ευρώ, δηλαδή ποσοστό που ξεπερνούσε το 5% του ΑΕΠ (Παπανδρέου: -Ν.3845 ΦΕΚ65 6ΜΑΙ 2010 – 15 δισ. ευρώ).
Ενώ η χώρα βρισκόταν υπό στήριξη και λάμβανε κατά κοινή πια ομολογία τα σκληρότερα δημοσιονομικά μέτρα που έχει λάβει ποτέ αναπτυγμένη χώρα στη μοντέρνα ιστορία, προσπαθώντας να αποφύγει την πτώχευση, η κυβέρνηση Παπανδρέου ενέκρινε και τρίτο πακέτο κρατικών εγγυήσεων για τις τράπεζες, ύψους 10 δισ. ευρώ ( Ν. 3864 ΦΕΚ 119 21 ΙΟΥΛ 2010).
Παρά το γεγονός πως η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας επιδεινώθηκε σφόδρα η τότε κυβέρνηση ενέκρινε άλλα τρία πακέτα κρατικών εγγυήσεων για τις τράπεζες συνολικού ύψους 85 δισ ευρώ:
Ν. 3672 ΦΕΚ 148 3 ΣΕΠΤ 2010 – 25 δισ. Ευρώ
Ν. 3965 ΦΕΚ 113 18 ΜΑΙ 2011 – 30 δισ. Ευρώ
Πρ Νομ Περ. ΦΕΚ 203 14 ΣΕΠΤ 2011- 30 δισ. ευρώ
Με την Ελλάδα να έχει ήδη αποδεχτεί την αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεων της και να έχει συμφωνήσει στην αναδιάρθρωση του χρέους της εν μέσω μία δραματικής ύφεσης, η κυβέρνηση Παπαδήμου προχώρησε στην έγκριση και νέου πακέτου κρατικών εγγυήσεων για τις τράπεζες ύψους 30 δισ. ευρώ (Ν. 4031 ΦΕΚ 256 – 9 ΔΕΚ 2011 – 30 δισ. ευρώ).
Έτσι, το σύνολο των κρατικών εγγυήσεων που έλαβαν οι ελληνικές τράπεζες ανήλθε στα 168 δισ. ευρώ. Πέρα απ’ αυτό με βάση τη συμφωνία για το PSI η Ελλάδα ανέλαβε να παράσχει 50 δισ. ευρώ από τα 130 δισ. ευρώ του δεύτερου πακέτου στήριξης για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, εκ των οποίων χρησιμοποιήθηκαν τα 40 δισ.
Έτσι, το σύνολο εγγυήσεων και δανείων που παράσχει το κράτος στις τράπεζες ανέρχεται στα 208 δισ. ευρώ, ποσό που υπερβαίνει το 100% του ραγδαία συρρικνωμένου ετησίως ΑΕΠ της χώρας.
6. Η θυγατρική της Ε.Τ.Ε. Πανγαία η οποία ιδρύθηκε το 2010, κατέχει περίπου 240 ακίνητα, τα περισσότερα είναι υψηλής εμπορικής και αισθητικής αξίας στα κεντρικότερα σημεία της χώρας και ιδιαίτερα στην Αθήνα, μερικά από αυτά είναι από τα πιο αξιόλογα ακίνητα της χώρας, στα οποία είναι γραμμένη όχι μόνο η ιστορία της Εθνικής τράπεζας αλλά και του Ελληνικού κράτους. Πρόσφατα η ισραηλινή εταιρεία INVEL απέκτησε το πλειοψηφικό πακέτο 66% της Πανγαίας με πρωτοφανείς χαριστικούς όρους. Για το τελικό τίμημα που ορίστηκε στα 650€ εκατομμύρια η ισραηλινή εταιρεία θα καταβάλλει μόνο τα 160 εκ. και θα εισφέρει σε είδος δύο ακίνητα στην Ιταλία αξίας 70 εκ. €. Τα υπόλοιπα θα της τα δανείσει η Εθνική Τράπεζα με το προκλητικό επιτόκιο 2,718% τη στιγμή που οι μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις δανείζονται με επιτόκια από 7%-9%. Η χρηματοδότηση από την ίδια την Εθνική τράπεζα, για να αγοράσει η INVEL την Πανγαία είναι μια περίεργη τραπεζική πρακτική, όπως επίσης και η αποπληρωμή του δανείου που θα πραγματοποιηθεί από τα εξασφαλισμένα μισθώματα 70 εκ. € που θα καταβάλλει η ίδια η ΕΤΕ για τη στέγαση των καταστημάτων της. (βλ. Το σκάνδαλο της «Πανγαία» Η ΑΥΓΗ 09.01.2014)
*Αρχικά η έννοια της επένδυσης σήμαινε τη δημιουργία παραγωγικών μονάδων, στη συνέχεια από τη δεκαετία του 1970 σταδιακά όλο και περισσότερο μετατοπίστηκε για να σηματοδοτήσει τις χρηματοοικονομικές τοποθετήσεις, ενώ σήμερα διαφαίνεται ότι αποτελεί μετωνυμία της υφαρπαγής υλικού πλούτου μέσω συντονισμένων ενεργειών εξωοικονομικής θεσμοποιημένης βίας που εμφανίζονται ως ασύνδετες μεταξύ τους οικονομικές λειτουργίες.
Υ.Γ.: Μετά τη σύνταξη του κειμένου μας, ψηφίστηκε εσπευσμένα με κατεπείγουσες διαδικασίες, κατά την τελευταία συνεδρίαση του κοινοβουλίου το 2013, η απελευθέρωση των πλειστηριασμών με ένα μεταβατικό στάδιο περιορισμένης προστασίας της κύριας μόνον κατοικίας και υπό πολλές προϋποθέσεις, ενός μικρού αριθμού δανειοληπτών για το 2014, ενώ από το 2015 υπάρχει πλήρης απελευθέρωσή τους.
Νέο Πλαίσιο περιορισμένης μερικής προστασίας Α΄ κατοικίας μετά την Άρση των Πλειστηριασμών από 1/1/2014
Εν τέλει μέσα από μια μεθοδευμένη διαδικασία παραπληροφόρησης και με πρόσχημα την προστασία των δανειοληπτών, έφερε τελευταία στιγμή στο τέλος της χρονιάς του 2013 στο ελληνικό κοινοβούλιο ένα, υπαγορευμένο από τις τράπεζες και τη διεθνή του μεγάλου κεφαλαίου και των τοκογλύφων δανειστών, νομοσχέδιο, που αποτελεί πλέον νόμο του κράτους με την απελευθέρωση των πλειστηριασμών, προβλέποντας μια περιορισμένη προστασία για την πρώτη μόνο κατοικία υπό σειρά σωρευτικών δεσμευτικών προϋποθέσεων που ουσιαστικά αφήνει ακάλυπτη τη μεγάλη πλειονότητα των υπερχρεωμένων δανειοληπτών, με αποτέλεσμα την πλήρη απελευθέρωση των πλειστηριασμών από 1/1/2014 και την εκκίνηση της προβλεφθείσας λεηλασίας.
Η ρύθμιση Παπαθανασίου, που προέβλεπε προστασία για όλους τους δανειολήπτες ανεξάρτητα κατηγορίας και για ποσό οφειλών μέχρι 200.000 €, έχει καταργηθεί. Επίσης για οφειλές προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και ΔΕΚΟ αλλά και σε τρίτους εξακολουθεί να μην υπάρχει καμία προστασία.
Οι προϋποθέσεις για την υποτιθέμενη προστασία της πρώτης κατοικίας, μετά τα νέα, καταστροφικά για τους δανειολήπτες, δεδομένα μετά τον πρόσφατο νόμο για τους πλειστηριασμούς, είναι οι εξής:
Η χρήση της προστασίας από τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας, αφορά όλους τους οφειλέτες ανεξάρτητα ιδιότητας. Δηλαδή ανέργους, μισθωτούς και συνταξιούχους ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, ελεύθερους επαγγελματίες, εμπόρους, επιτηδευματίες, ιδιώτες.
Προϋποθέσεις:
- Ετήσιο οικογενειακό καθαρό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των 35.000 ευρώ (καθαρό).
- Συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ. Από το ποσό αυτό, το σύνολο των καταθέσεων και των κινητών αξιών του οφειλέτη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των 15.000 € με βάση στοιχεία της 20ης Νοεμβρίου 2013. Εξαίρεση αποτελούν καταθέσεις που αφορούν περιοδικές παροχές από συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά προγράμματα
- Αντικειμενική αξία κατοικίας μέχρι 200.000 €
Για οικογένειες με τρία και περισσότερα παιδιά, για άτομα με αναπηρία 67% και άνω, για όσους βαρύνονται φορολογικά από άτομα με αναπηρία 67% και άνω, τα όρια των σωρευτικών προϋποθέσεων προσαυξάνονται σε ποσοστό 10%.
Σε ότι αφορά τους οφειλέτες με μηδενικό εισόδημα ή ανέργους με μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας, και εφόσον πληρούν τις σωρευτικές προϋποθέσεις του νόμου, προβλέπεται αναστολή πλειστηριασμών χωρίς να υπάρχει υποχρέωση οποιασδήποτε καταβολής.
Τονίζεται ιδιαίτερα ότι όσοι καλύπτονται από το νέο νόμο πρέπει να προχωρήσουν σε συγκεκριμένες κινήσεις για να μην χάσουν την ευκαιρία προστασίας. Δηλαδή έχουν υποχρέωση υποβολής στον δανειστή, μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2014 ή εντός δύο μηνών από την επίδοση διαταγής προς εκτέλεση, υπεύθυνης δήλωσης, στην οποία θα αναγράφονται τα πλήρη στοιχεία του, λεπτομερή και επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας, περιγραφή, που να αποδεικνύει ότι πληροί τις προϋποθέσεις και αναλυτική κίνηση των λογαριασμών που ξεπερνούν το ποσό των 1.000 ευρώ τους τελευταίους είκοσι τέσσερις μήνες.
Επίσης ο νόμος δίνει το δικαίωμα στον δανειστή κατά τη διάρκεια απαγόρευσης του πλειστηριασμού να καλέσει τον οφειλέτη να προσκομίσει μέσα σε προθεσμία ενός μηνός δικαιολογητικά που αφορούν τις ιδιοκτησίες του, φορολογικά αποδεικτικά, αποδεικτικά καταθέσεων και κινήσεων λογαριασμών καταθέσεων τους, κινητών αξιών κα πληθώρα άλλων.
Σχετικά με την προστασία από το Νόμο 3869/10 (Νόμος Κατσέλη) αλλά και την τροποποίησή του με το Ν. 4161/13 αναφέρουμε ότι δεν καλύπτουν όλους τους δανειολήπτες, αλλά μόνο τους μισθωτούς, συνταξιούχους και μικρό αριθμό ελεύθερων επαγγελματιών. Οι έμποροι και εκείνοι που έχουν επιχειρήσεις που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν δεν καλύπτονται. Ακόμη και αν ανήκουν στις κατηγορίες, που εντάσσονται στο νόμο 4161 θα πρέπει να καλύπτουν σωρευτικά ένα μεγάλο αριθμό κριτηρίων, γεγονός που μειώνει σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα ένταξής τους.
Επιπλέον, οι δανειολήπτες, που δεν εντάσσονται στο νέο νόμο θα πρέπει να κινηθούν με βάση τα νέα δεδομένα.
Όπως φαίνεται μέσα στους στόχους του νέου νόμου ήταν και η προστασία των τραπεζών από την πλευρά της διακοπής του παγώματος των σχέσεων των τραπεζών με τους οφειλέτες. Προκειμένου να σώσουν την κύρια κατοικία τους, οι δανειολήπτες θα πρέπει να καταβάλλουν μία δόση, που ξεκινά από τα 42 € για οικογενειακά εισοδήματα 5.000 € και φθάνει τα 458 € για εισοδήματα 35.000 €., ποσά, που δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα στις σημερινές δυσχερείς οικονομικές για τα νοικοκυριά συνθήκες. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι ευνοϊκή ρύθμιση για τις τράπεζες, που θα δουν τα δάνειά τους να «πρασινίζουν».
Το ζητούμενο είναι τι γίνεται με το δάνειο από τη στιγμή, που ο δανειολήπτης εντάσσεται στις διατάξεις του νόμου και πληρώνει την υποχρεωτική δόση. Δηλαδή αν επιμηκύνεται η διάρκεια του δανείου, αν αλλάζει το επιτόκιο κ.α.
Η απάντηση είναι ότι θα αποφασισθεί από την τράπεζα ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος, επομένως και της δόσης που μπορεί να δίνει ο δανειολήπτης. Όσοι έχουν εισοδήματα από 20.000 έως 35.000 ευρώ (καθαρά), όπως φημολογείται από τις τράπεζες, θα ενταχθούν σε ένα από τα προγράμματα ρυθμίσεων, που εφαρμόζουν οι τράπεζες.
Σε γενικές γραμμές προβλέπουν επιμήκυνση του δανείου έως 40 χρόνια, δηλαδή αν το δάνειο ήταν για 25 χρόνια μπορεί να επιμηκυνθεί μέχρι τα 40, υπό την προϋπόθεση ότι στη λήξη του ο κύριος κάτοχος δεν θα είναι άνω των 75 ετών.
Σε αντίθετη περίπτωση βασικός δικαιούχος γίνεται ο νεότερος συνδικαιούχος ή μπαίνει στη σύμβαση το παιδί.
Έτσι λοιπόν οι τράπεζες προσπαθούν να υποθηκεύσουν και το μέλλον των παιδιών, που στην προσπάθειά τους να σώσουν το σπίτι των γονιών τους, θα αναγκαστούν να επωμισθούν το βάρος ενός δανείου, που δεν έχουν επιλέξει. Επίσης με την επιμήκυνση θα υπάρξει όφελος για τις τράπεζες αφού θα εισπράξουν περισσότερους τόκους, ενώ οι οφειλέτες θα έχουν αύξηση των υποχρεώσεών τους.
Είναι ηλίου φαεινότερο ότι ο σχεδιασμός των ρυθμίσεων δεν γίνεται για την ανακούφιση των οφειλετών, που στενάζουν κάτω από το βάρος των υποχρεώσεών τους και αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης, αλλά για να ελαφρύνουν τους ισολογισμούς των τραπεζών και να επιβραβεύσουν τους οφειλέτες, που έχουν κάποια εισοδήματα, έτσι ώστε να έχουν δυνατότητα αποπληρωμής του μεγαλύτερου μέρους των οφειλών τους, παράλληλα με την εκκίνηση της λεηλασίας της διασπαρμένης ακίνητης περιουσίας των λαϊκών τάξεων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
Ενημερωτικό φυλλάδιο «Πλειστηριασμοί: αφορούν όλους μας, μπορούμε να αντισταθούμε» της «Αλληλεγγύη για όλους»
David Graeber: Dept. The First 5.000 Years. Melville House Publishing 2012. [ελληνική έκδοση: Χρέος Τα Πρώτα 5.000 Χρόνια, Εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες]
Claude Mineraud: Un Terrorisme Planetaire. Le Capitalisme Financier. Editions de la Difference, 2011.
Maurizio Lazaratto: La Fabrique de l’ Homme Endette, Editions Amsterdam 2011.
Christian Marazzi: The Violence of Financial Capitalism, Editions Semiotext(e) 2011.
Ismael Hossein-Zadeh: «Beyond the Mainstream Explanations of this Recession – A Marxist Analysis», Against the Current, No 146, May-June 2010
Ismael Hossein-Zadeh Making Sense of This Economic Crisis ATC 146, May-June 2010
Michael Hudson (1998) Finance Capitalism versus Industrial Capitalism
Michael Hudson The Bubble and Beyond ISLET (July, 2012)
Michael Hudson FINANCE CAPITALISM AND ITS DISCONTENTS ISLET (November, 2012)
Michel Foucault: Η Γέννηση της Βιοπολιτικής ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΛΕΘΡΟΝ 2012.
Giorgio Agamben: 1) Homo sacer Κυρίαρχη Εξουσία και Γυμνή Ζωή, ΕΚΔΟΣΕΙΣ SCRIPTA 2005, 2) Κατάσταση Εξαίρεσης. Όταν η «έκτακτη αναγκη» μετατρέπει την εξαίρεση σε κανόνα, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗΣ 2007.
ANTONIO NEGRI MICHAEL HARDT: «Ο Χρεωμένος» Να πάρουμε τη σκυτάλη, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ 2013.
Κώστας Λαπαβίτσας: 1) με Μακότο Ίσο «Πολιτική Οικονομία του Χρήματος και του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος» ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ 2004. 2) «Η αμερικανική ύφεση και το Ιαπωνικό φάντασμα», στο «Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ» ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ 2004.
3) Για τη χρηματοπιστωτική κρίση, ΘΕΣΕΙΣ Τεύχος 103, περίοδος: Απρίλιος – Ιούνιος 2008 (Αναδημοσίευση – Μετάφραση από Συνέντευξη του συγγραφέα στο περιοδικό International Socialism, τ. 117, Winter 2008: 13-24, με τίτλο: «The credit crunch»).
Γιώργου Μεταξά: «Η κρίση των subprimes», ΘΕΣΕΙΣ Τεύχος 104, περίοδος Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2008
Γιάννης Μηλιός – Σπύρος Λαπατσιώρας: Χρηματοπιστωτική κρίση και «οικονομική ρύθμιση», ΘΕΣΕΙΣ Τεύχος 103, περίοδος: Απρίλιος – Ιούνιος 2008 & Τεύχος 104, περίοδος: Ιούλιος – Σεπτέμβριος 2008.
Michael Hudson: 1) «Ο Δρόμος προς τον Αποπληθωρισμό, την Πεονία και το Νεοφεουδαλισμό», 2) «Καταλύτης για την επιβολή σύγχρονου καθεστώτος Νεοφεουδαλισμού και Πεονίας η ελληνική κρίση».
Θεόδωρου Μαριόλη: Υπάρχει Παγκόσμια Οικονομική Κρίση; Πέμπτη, 17 Ιανουαρίου 2013, tometopo.gr
Νίκος Κοτζιάς: EΛΛAΔA AΠOIKIA XPEOYΣ Ευρωπαϊκή αυτοκρατορία & γερμανική πρωτοκαθεδρία, ΠΑΤΑΚΗΣ 2013.
Θανάσης Μανιάτης: Η Δημοσιονομική Κρίση και ο Κοινωνικός Μισθός στην Ελλάδα. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 2012.
Κωστής Χατζημιχάλης: «Γιατί η Τρόικα ενδιαφέρεται για τη γη και τα ακίνητα» Η ΑΥΓΗ ΕΝΘΕΜΑΤΑ 29/9/2013 (περιληπτική απόδοση της παρέμβασης στην εκδήλωση «Ανοικτής Πόλης» με θέμα «Κόκκινα δάνεια και υφαρπαγή της μικροϊδιοκτησίας» (ομιλητές: Τόνια Κατερίνη, Κερασίνα Ραυτοπούλου, Κωστής Χατζημιχάλης, Γιώργος Μ. Χατζηστεργίου• συντονίστρια Ελένη Πορτάλιου), 16.9.2013.
Γιάννη Τόλιου: «Κρίση Χρέους, Διεθνές Δίκαιο και Πολιτικές Διεξόδου», στο ειδικό ένθετο του ΕΠΕΝΔΥΤΗ (Σάββατο 17.11.12), με θέμα: «Δάνεια-Κρίσεις-Χρεοκοπίες. Η μαύρη οικονομική ιστορία του 19ου και 20ου αιώνα.
Γιάννη Τόλιου: «Οικονομική κρίση, «επαχθές χρέος» και εναλλακτική στρατηγική της Αριστεράς», ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ. Τομ. 1
Γιάννη Τόλιου: «Κόκκινα Δάνεια»: Θηλιά στο λαιμό λαϊκών νοικοκυριών και μικροεπιχειρήσεων
Σπύρου Σακελλαρόπουλου: Ελλάδα 2010: η επίθεση του κεφαλαίου. )περιοδικό Θέσεις, τεύχος Ιούλιος Σεπτέμβριος 2010).
Χ. Ι. Πολυχρονίου: Σημειώσεις για τον νεοφιλελευθερισμό, τη λιτότητα και την άφιξη της Μεγάλης Ύφεσης στην Ελλάδα: Ταξικός πόλεμος στην εποχή του χρηματιστικού καπιταλισμού (Η ΑΥΓΗ ΕΝΘΕΜΑΤΑ 11/11/2012)
Σταύρου Μαυρουδέα: Τι είναι (και τι δεν είναι) η Μνημονιακή Στρατηγική και γιατί αποτυγχάνει συστηματικά. Σεπτέμβριος 2013.
Γιώργος Τριανταφυλλόπουλος: Για το ελληνικό δημόσιο χρέος. Νοέμβριος 2013 και Το Λυκώφος του Καπιταλισμού: Οι Κρίσεις και η Χρόνια Γενικευμένη Κρίση του, Εκδόσεις ΚΨΜ.
Γ. Δελαστίκ: «ΔΕΝ ΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΗΓΕΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ» άρθρο στην εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» Τρίτη 19 Νοεμβρίου 2013 και «ΛΥΣΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ», «ΕΘΝΟΣ» Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2013
Γ. Δελαστίκ: ΕΞΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΤΑ «ΚΟΚΚΙΝΑ» ΔΑΝΕΙΑ ΣΕ ΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ! «ΕΘΝΟΣ» Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2013
Σύνταξη Iskra: 150% ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΑ ΚΕΡΔΗ ΤΩΝ ΕΙΣΗΓΜΕΝΩΝ, ΤΗΝ ΩΡΑ ΠΟΥ Ο ΛΑΟΣ ΕΞΑΘΛΙΩΝΕΤΑΙ! – Iskra: Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου 2013.
Σύνταξη Iskra: Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΒΓΑΖΕΙ ΣΤΟ «ΣΦΥΡΙ» 56 ΑΚΙΝΗΤΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ! Iskra: Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013.
Σύνταξη Iskra: ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΤΙΚΑ 4 ΔΙΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ! Iskra: 2011
Γιάννης Δουλφής: Για τη χειμαζόμενη κοινωνία ή για άλλη μια φορά με πρόσχημα την κοινωνία για τις Τράπεζες; Πέμπτη, 6 Ιουνίου 2013 http://anexartiti-enimerosi.blogspot.gr/ www.maxome.gr/, www.antifonies.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου